Goede benaming en historie aardlekschakelaars

OFF-TOPIC:

Op 21 januari 2019 17:09:19 schreef big_fat_mama:

[...]

Bedoelt wellicht "Daddy's hobby", die kwam wel meer voor. Maar dat betrof nooit een sex-shop (waar je speeltjes koopt en accessoires en lingerie en video's) maar altijd een bordeel (waar je een persoon huurt op korte termijn).
[.....]

Al weer een bewijs dat ik dat soort etablissementen niet frequenter....

ON-TOPIC

VerschilVerliesstroomschakelaar _{(verkeerde woordkuze)} zou misschien het beste zijn. Dat dekt alles _{(heeft niets met bovenstaand off topic te maken )}

Overigens tript hij bij mij thuis ook van N naar aarde. Maar die installatie is al meer dan 40 jaar oud en er wordt binnen afzienbare tijd iets aan gedaan.

@BFM:
Dat zegt meer iets over de installatie techniek in BE in die tijd.
Hier in NL is sinds mensen heugenis 30 mA de standaard. En bij mij tript hij er vrijwel nooit uit, tenzij er met slagregens iets in de tuin mis ging. Dat is verholpen door en IP68 WCD te plaatsen.

In DE is een 10mA ALS in natte ruimtes verplicht. Die heb ik ook in mijn werkplek geïnstalleerd, er van uit gaande dat 10 mA de maximale 'veilige' stroom is, die een gezond lichaam verdraagt.

Op 21 januari 2019 17:25:53 schreef Toeternietoe:
Fase, naar je apparaat met aardsluiting. Het gestel is verbonden met de aarddraad in de installatie (zit in dezelfde buis/kabel/snoer als de fase en nul. De foutstroom gaat via deze draad terug naar je meterkast.
In je meterkast is de aarddraad verbonden met de door de netbeheerder geleverde “aarde”
Dit is een aarddraad die in de voedingskabel meeloopt. Via deze daad gaat de stroom terug naar het sterpunt van de trafo. Op dit sterpunt zit ook de Nul, en is verbinden met moeder aarde. Zonder deze aardverbinding zou het ook allemaal werken (maar dat geeft dan weer andere problemen)
En zoals ik aangaf, dit is alleen van toepassing bij een TN stelsel, bij een TT is moeder aarde echt nodig.

Alles wat je hier beschrijft is toch aarde? Maakt niks uit of het via de aarddraad van de installatie gaat of via het beton van de vloer of via de klei in je achtertuin. Elektrisch is het allemaal aarde.

Volgens wiki bestaat de aardlek al een tijdje
Oorsprong
De aardlekschakelaar werd al in 1903 door Schuckert onder de noemer Summenstromschaltung zur Erdschlußerfassung gepatenteerd (DRP-Nr. 160.069).[1] K. Kuhlmann, werkzaam bij AEG, beschreef een methode om de aardlekstroom in het Berlijnse netwerk te meten. Voor de techniek waarop de huidige aardlekschakelaar is gebaseerd, werd in 1908 door de Amerikaan Lloyd Nicholsen octrooi aangevraagd.[2] Dit werd in 1910 toegekend.

In mijn ouderlijk huis zat er al zover ik mij kan herinneren was een 0,5A type.

Op 21 januari 2019 19:10:17 schreef KlaasZ:
[...]Alles wat je hier beschrijft is toch aarde? Maakt niks uit of het via de aarddraad van de installatie gaat of via het beton van de vloer of via de klei in je achtertuin. Elektrisch is het allemaal aarde.

Kijk even naar dit (niet komplete) schemaatje.
Normaal wordt het sterpunt bij de MS trafo geaard, maar ok als dat niet zo is, zoals op dit plaatje dan werkt de aardlekschakelaar zoals het moet.

N.B. door het sterpunt niet te aaarden onstaan er andere problemen, dus deze situatie zul je zo niet tegenkomen. Ik wil alleen aangeven dat zonder gebruik van moeder aarde de aardlekschakelaar werkt.

Indien de foutstromen door koper gaan (zoals dit plaatje aangeeft) en niet via moeder aarde geeft dit als voordeel:
Grotere foutstromen zodat de beveiliging er eerder(sneller) uit gaat.
En het belangrijkste, de weerstand in het “aardcircuit” is lager, zodat er een lagere foutspanning op het defekte apparaat staat zolang de beveiliging nog niet heeft afgeschakeld.

Op 21 januari 2019 17:11:02 schreef Frederick E. Terman:
Mij lijkt de naam 'aardlekschakelaar' prima.

Het probleem met die naam, is dat (halve) leken geneigd zijn om te denken dat zoiets alleen werkt of nut heeft in combinatie met aardleidingen en randaarde.

Moeten we ons dan maar laten leiden door wat leken denken? In alle gevallen waar een aardlekschakelaar tript is er sprake van een lekstroom naar aarde. Of dat nou via een koperdraad is of via de klei, dat maakt niet uit.
Als iemand vindt dat zo'n ding ook kan trippen zonder dat er aarde in welke vorm dan ook aan te pas komt, dan wil ik daar wel een omschrijving van zien. De enige mogelijkheid die ik zie is dat er in de meterkast iets verkeerd bedraad is.

Vroeger had je ook nog aardwachter. Is om een of andere reden in onbruik geraakt. 500mA ALSen ben ik bij mijn weten nooit tegengekomen in België ook niet voor 1981. Die pre-1981 dingen zijn praktisch ook altijd Siemens of Schupa, blijkbaar had niet elke fabrikant dat in zijn programma.

[...] dat leken geneigd zijn om te denken dat zoiets alleen werkt of nut heeft in combinatie met aardleidingen en randaarde.

Misschien heb ik de verkeerde kennissen, maar als ik er eens een leek over hoor, denkt die meestal dat een aardlekschakelaar (uit)schakelt als er ergens een aardlek zit.
Omdat dat in feite klopt, heb ik niets tegen die gedachte.

--
Bij de invoering van de aardlekschakelaar in Nederland ging het vaak om een keuze.
Bijvoorbeeld als in de woonkamer tegels kwamen in plaats van tapijt. In zo'n geval (ruimte wordt betegeld) werd dan tot dan toe het gebruik van randaarde verplicht. Maar toen kwam de aardlekschakelaar, en als je die gebruikte, hoefde je niet je materiaal te vervangen door materiaal met randaarde.
Omdat een aardlekschakelaar in de meterkast installeren veel eenvoudiger was dan al je elektra vervangen, werd vaak daarvoor gekozen.

Vandaar dat bij de 'leken' (althans zulke uit die tijd) ook het idee heeft postgevat dat een aardlekschakelaar de noodzaak van randaarding kan vervangen. Aangezien ook dat toen feitelijk juist was, leverde dat begrip ook geen problemen op.

De Belgisch/Vlaamse benaming is meer een (korte) beschrijving hoe het ding werkt, aardlekschakelaar geeft aan wat het ding doet. Een Residual Current Device, zoals het ding op het Amerikaanse continent en in Australië en NZ veelal genoemd word, daar hadden, dacht ik, enkele forumleden aanvankelijk wat moete mee in dat douchekop topic.
In Zuid Afrika word het ding door iedereen aangeduid als de "earthleakage", ook door mensen met een niet-engelse moedertaal.

Peter112 heeft inmiddels m'n andere vraag beantwoord, de uitvinder van het ding en jaartal.

Ik ben maar een simpelmans, ik stel me hier altijd voor als stroomboer, installatiewerk was nooit m'n ding. Maar ik ben nog steeds nieuwsgierig naar techniek. Dus allen dank voor uw antwoorden.

[

Op 21 januari 2019 20:56:13 schreef maartenbakker:
[...]Het probleem met die naam, is dat (halve) leken geneigd zijn om te denken dat zoiets alleen werkt of nut heeft in combinatie met aardleidingen en randaarde.

Klopt dat een aardlek zijn nut bewijst, ook bij een ontbrekende of falende aarde en deze niet nodig heeft voor een goede werking op zich.
En wie in die materie leek is, hoeft geen standpunt in te nemen daarover, hij moet gewoon zorgen dat de installatie zo goed mogelijk aan de vereisten voldoet en zich voor zijn eigen veiligheid laten adviseren door iemand die er wél verstand van heeft.

Zoals Fet opmerkte, bij bestaande installaties was het soms niet haalbaar de hele boel conform te maken met de inzichten van dat moment . Een aardlekschakelaar was dus zeker een drastische veiligheids upgrade.Dergelijke ingrepen blijven echter een compromis en meestal ondermaats.
Maar daarmee mag je niet de indruk wekken dat een aarde overbodig wordt of van ondergeschikt belang is.
Het is vooral de combinatie van beiden die ongewenste schokken voorkomt.
50mA /50Hz wordt gezien als de grens waarbij je bij niet al te kort contact mogelijk kunt overlijden als de stroom door de hartstreek passeert.

30mA is dus een goede keuze. Maar 10 mA betekent voor de meeste mensen al een flinke oplawaai, en als je dan toevallig op een alu ladder staat kun je lelijk vallen, maar je gaat dan alvast niet dood door de stroom, toch niet rechtstreeks.

Dus de aarding is in principe de primaire beveiliging, want bij een geaard apparaat als een wasmachine komt er dan geen potentieel gevaarlijke spanning op de aanraakbare metalen delen te zitten. Als het lek te groot wordt reageert de aardlekschakelaar als secundaire beveiliging en zorgt er meteen ook voor dat er geen aanzienlijk sluipverbruik langs die weg ontstaat die bovendien de metalen voorzieningen onder de grond aantast. En uiteraard ook, dat er onder geen enkele omstandigheid een gevaarlijke stroom door het lichaam kan lopen.

Op 22 januari 2019 08:12:34 schreef New Beetle:
500mA ALSen ben ik bij mijn weten nooit tegengekomen in België ook niet voor 1981.

In Nederland zijn ze in de beginperiode (rond 1980) nog een poosje in gebruik geweest voor groepen waar een wasmachine op zat. Sommige wasmachinefabrikanten zagen namelijk geen kans om de natuurlijke lek van met name de verwarmingselementen onder de 30mA te krijgen. De 500mA ALS is toen een tijdje toegestaan, maar de elektriciteitsbedrijven hebben wel de nodige druk uitgeoefend op de fabrikanten om de isolatiewaarde te verbeteren.

Op 21 januari 2019 12:18:26 schreef KlaasZ:
Ik probeer te bedenken wat voor andere reden er kan zijn voor een foutstroom. In het algemeen zal dat een lek naar aarde zijn. Andere mogelijkheden zie ik niet zo gauw.

Aan boord van (grote)schepen is de nul van het lichtnet vermoedelijk verbonden met de romp van het schip. Een verbinding van het schip met onze aardbol is niet nodig, al bestaat die natuurlijk wel via het water.

Jawel, maar de massa van het schip is daar dan de 'aarde'.

Ook vliegtuigstopcontacten (voor zover aanwezig) hebben gewoon randaarde (randmassa?), en ook aardlekschakelaars (massalekschakelaars?) doen het in de lucht prima indien nodig.
Een technicus doet daar niet moeilijk over. Aarde is aarde, of het nu potgrond is, of een paar kilo aluminium.

Op 21 januari 2019 21:05:40 schreef KlaasZ:

( ... )
Als iemand vindt dat zo'n ding ook kan trippen zonder dat er aarde in welke vorm dan ook aan te pas komt, dan wil ik daar wel een omschrijving van zien.

Nogmaals:

Naar de waterleiding.
Naar de C.V.
Naar de gasleiding.
Naar de schermmantel van de coax van de distributie.
Naar de aarding van het buurhuis.
Via lekwater naar de aarde.
...

Vroeg of laat gaat dat misschien wel naar aarde, ja, misschien ook niet. Maar daar gaat het niet om _in_de_eerste_plaats_ . Het gaat er eerst en vooral om dat de stroom door neuter niet gelijk is aan de stroom door fase, dus is er iets loos, dus tript de verschilstroomschakelaar. Of hij nu tript omdat de verliesstroom naar aarde gaat, of naar de antipoden, of naar de zevende dimensie, dat is totaal irrelevant. Er is een verschilstroom, en dus moet hij trippen. Al de rest is bijzaak. Daarom is het voor mij een verschilstroomschakelaar of een verliesstroomschakelaar of - informeel en met nog maar eens een incorrecte invoer van een Franse term - "den differentiël". Taalkundig vies, technisch perfect.

[Bericht gewijzigd door big_fat_mama op dinsdag 22 januari 2019 17:48:19 (10%)

Dat ben ik eens maar niet helemaal.
Inderdaad, een aardlek tript enkel door het verschil in stroom tussen de fasedraad en de nuldraad. Dat is het enige werkingsprincipe.
Een aarding is voor de goede werking niet nodig, al gaat elke verliesstroom wel degelijk naar de aarde

Dus elke ampère die door de fase vloeit komt langs één of andere weg volledig terug bij de bron. Naar de 7e dimensie kan dus niet.
Bij de klassieke huisaansluiting in tt stelsel, komt elk verlies via de aarde terug naar het transformatorstation. Hoe de stroom de aarde bereikt is een andere vraag. Dat kan via waterleiding, vocht, aardingspen, aanraking en noem maar op gebeuren, maar elk verlies gaat uiteindelijk altijd naar de aarde en vandaar terug naar de nul van de transformator die in de transformatorcabine doorverbonden is.

Wat "differentieel" betreft is het toch markant dat er steeds weer stevig gehakt wordt op Franse leenwoorden terwijl dezelfden zonder blozen volop Engelse terminologie gebruiken in hun technische termen.

Het komt natuurlijk van het Frans, omdat de Waalse firma ACEC decennia lang de markt in Belgie voor elektrische installaties gedomineerd heeft, maar in de meeste talen heet het toch ook zo, zelfs in het Italiaans: interrutore differenziale.

Of in het Russisch: ???????????????? ??????????? idem dito.Voor hen die geen Cyrillisch kunnen lezen: Differentsialny Vykliuchatel. Differentiaal stroomonderbreker.

Op 22 januari 2019 17:46:13 schreef big_fat_mama:
Nogmaals:

Naar de waterleiding.
Naar de C.V.
Naar de gasleiding.
Naar de schermmantel van de coax van de distributie.
Naar de aarding van het buurhuis.
Via lekwater naar de aarde.
...

Ja, maar dat gaat uiteindelijk toch allemaal naar aarde? En als het niet naar aarde gaat, waar blijft die lekstroom dan?

Op 22 januari 2019 18:08:50 schreef grotedikken:
Dat ben ik eens maar niet helemaal.
Inderdaad, een aardlek tript enkel door het verschil in stroom tussen de fasedraad en de nuldraad. Dat is het enige werkingsprincipe.
Een aarding is voor de goede werking niet nodig, al gaat elke verliesstroom wel degelijk naar de aarde

niet bepaald, een belasting kan ook van fase naar fase lopen, en sommige aardlekjes hebben geeneens een nul erop zitten.

evengoed, een last die geen stroom kan laten lopen via aarding of de grond of muur, tript doorgaans de aardlek niet. echter kan een aardlek ook gammel zijn of trippen door piekstromen, doorgaans door een nul/aarde verbinding ergens op een lange lijn.

Op 22 januari 2019 19:26:28 schreef testman:
[...]

niet bepaald, een belasting kan ook van fase naar fase lopen, en sommige aardlekjes hebben geeneens een nul erop zitten.

Dat maakt niet uit. Bij een driefasenaansluiting op een 230V net is er inderdaad geen nul aanwezig bij de gebruiker.Het sterpunt van de transformator ligt niettemin aan de grond en de spanning tussen elke fase en aarde is dan 135V. Elk verlies vloeit dan eveneens via de aarde naar het sterpunt van de transformator. Het sterpunt kun je als de nul beschouwen, ook al wordt die hier niet gebruikt. Als je uiteindelijk de vectoriele som van alle stromen zou maken zou je zien dat die ook in dit geval nul is.
Bij een differentieelschakelaar is het resulterend magnetisch veld steeds de vectoriele som van alle stromen die door de spoelen lopen.
Daarbij maakt het aantal fasen en de eventuele cosphi niet uit.Als er geen verlies is, is die totale momentele som altijd nul.

[Bericht gewijzigd door Anoniem op dinsdag 22 januari 2019 19:51:13 (21%)

ook bij 400V kasten heb ik aardlekjes zonder 0 erop gezien. als de verbruikers erachter ook geen nul hebben ook niet onlogisch. de testknop moet dan wel met 400V overweg kunnen, die zit dan tussen de fasen..

Kan goed zijn, een driefasen apparaat met symmetrische belasting heeft niet persé een nul nodig maar dat verandert niks aan het werkingsprincipe van de differentieelschakelaar, noch aan de weg die eventuele lekstromen volgen.

En toch zie je in de praktijk ook nog wel eens de 'voodoo' voorbij komen dat zo'n ding tript, terwijl je kunt garanderen dat er geen stroom naar enige vorm van aarde loopt - in de zin van een 'aardlek' (geïsoleerd opgesteld, aarde ff los). Vaak bij het schakelen. Ik houd het dan toch vaak maar op een stevige flank en een capacitieve koppeling (stiekem dan dus toch met aarde...) - alhoewel ik dat niet zeker weet.

Je kan altijd een scenario bedenken waarbij iets op onconventionele wijze reageert.
Gezien in mijn woning ongeveer staat wat de meeste andere mensen ook hebben aan elektrische apparatuur en mijn aardlekschakelaar in een kwart eeuw niet éénmaal uitgeschakeld is , zal zoiets wel niet vaak voorkomen.
En transients zitten er, want mijn buitenverlichting floept
vaak te onpas aan bij het uitschakelen van een en ander.
Ik ben er zelfs een beetje beschaamd voor, want moest ik nu geen ferrieten, spoeltjes, condensatoren en MOV's liggen hebben zou mijn luiheid nog goed te praten zijn...

Ook een enkele malen mee gemaakt met tl armaturen die op zolder zitten aan een houten gording, die bij aan of uit schakelen de a.l.s deden trippen terwijl ze zonder aarde waren aan gesloten.
Het waren wel steeds spatwater dichte armaturen van de bouwmarkt ( Daks) ,maar bij verschillende klanten.

Op 21 januari 2019 13:05:32 schreef EricP:

Het aarden aan de waterleiding had natuurlijk de nodige nadelen. Een monteur zou wel eens een opdonder kunnen krijgen tijdens het fitten. Ik kan me goed voorstellen dat zo'n leiding corrodeert als er constant stroom loopt en zo zijn er nog wel een paar. Het klassieke fitten werd minder en het werd kunststof en klem-werk. Het ligt voor de hand om te verwachten dat men toen ALSen in ging voeren. En dan ook gelijk de 30mA variant.

Mijn vader heeft het nét overleefd, hing als loodgieter in een kruipkelder en zaagde de waterleiding naar de straat door. Bij het pakken van beide uiteinden heeft hij enige tijd vastgehangen, tot een toevallig voorbij komende elektricien een lel tegen de meterkast gaf.

Hij is een week thuis geweest met kramp en psychische klachten...

Op 22 januari 2019 22:41:34 schreef Hunebedbouwer:
Ook een enkele malen mee gemaakt met tl armaturen die op zolder zitten aan een houten gording, die bij aan of uit schakelen de a.l.s deden trippen terwijl ze zonder aarde waren aan gesloten.
Het waren wel steeds spatwater dichte armaturen van de bouwmarkt ( Daks) ,maar bij verschillende klanten.

dat kan ook aan de verliesstroomschakelaar liggen. Als de differentiëelspoelen over het gehele frequentiegebied niet 100% identiek reageren kan deze toch afschakelen bij bepaalde pieken.