TBA 120 vs NE 604

Op de markt bij de Lichtmis heb ik oa een 11 meter 40 kanaals AM/SSB setje gescoord , van onbekende makelij , maar zag er nog wel netjes uit . Van binnen ook nog helemaal ongeschonden .
De eerste gedachte hierbij was , als hij goed werkte , een poging tot ombouwen naar de 10 meter .
Nouja , na lang zoeken heb ik een schema opgeduikeld van een zelfde print maar een 23 kanaals setje .
Ombouw naar 10 meter is op de langere baan geschoven , omdat het verschuiven van de frequentie 3 kristallen ( één per modulatie soort ) gaat kosten .

Daarom laat ik hem eerst maar eens op de 11 meter draaien ( jaja ik weet het wel : een boel geOH maar ook een boel humor , de activiteit alhier is toch nog redelijk hoog ) , maar dan is FM eigenlijk een must . Dus wil ik er FM in bouwen , te beginnen met de ontvangst . Trouwens voor de 10 meter is FM ook wel gewenst .

Mijn gedachte ging uit naar een ouwe getrouwe met de naam TBA 120 s . Mede omdat ik nog wel een aantal exemplaren tot mijn beschikking heb .
Ik heb een goed punt opgezocht om de mf af te takken en naar het nieuwe printje te laten gaan . Tot zover gaat het goed , alleen na een paar uur afregelen ( de afregeling bleek nogal critisch te zijn ) ben ik er niet helemaal tevreden over .
Het gaat nu van ( vrij zacht , maar goed verstaanbaar ) blablabla KGGGGGGT ( de FM-ruis , echt héél hard ) blablabla ( het tegenstation , weer vrij zacht ) .
Mijn conclusie is nu dat die TBA niet geschikt is voor smalband FM ( de AM mf schijnt 5kHz breed te zijn en zoiets meet ik ook wel ) , maar dat kan ik niet terug vinden in de datasheet .
Zijn er mensen die meer ervaring hebben met dit IC ? Ofwel is er iemand die mij kan vertellen of mijn conclusie klopt ?

Ik heb nog wel een aantal van een ander IC-tje dat sowieso wel geschikt is voor smalband FM , maar is een smd gevalletje . Het gaat over de NE 604 .
Het is niet alleen dat het een smd is , maar ook omdat het volgens het datasheet een nogal "nerveus" ding is . Daarom raden ze aan om hem op een lage mf te laten draaien ( bv 455kHz ) zodat hij redelijk stabiel blijft en niet zo gauw gaat regenereren ( en als zoiets al in het datasheet staat is voor mij de tip duidelijk ) .
De set draait op een mf van 9785kHz dus daar ga je . Overigens is er wel 10240kHz voorhanden en 10240kHz-9785kHz=455kHz .
Dan moet er weer een mixertje voor , en dat maakt het geheel weer enigzins complex . Bovendien vereist dat weer wat meer afscherming en filtering ( dus ruimte , en dat is er niet veel in een mobiel setje ) .

Dus alles met elkaar ga ik liever voor die TBA 120 . Maar mocht dit niet willen , dan zal ik aan de smd moeten :) . Ik ben al op zoek naar een ouderwetse vernikkelde stopnaald om als soldeerstift te gaan gebruiken .

Goed , alles met elkaar ben ik op zoek naar tips en hints omdat ik even niet meer verder kom .
Ik bedenk mij nu ineens dat die TBA het misschien ook wel beter zou kunnen doen op 455kHz . Heeft iemand een idee daarover ?

Bij voorbaat dank voor elke reactie ,

Radioortje

PA3EY-- Mass is a physical interpretation of energie
Frederick E. Terman

Honourable Member

Dat de spraak zwak klinkt, wil niet zeggen dat de MF te smal is.
Als de spraak onvervormd klinkt is de MF breed genoeg. Als de MF smaller zou zijn dan het FM signaal, zou je gruwelijke vervorming horen.

Het is natuurlijk wel zo, dat een normaal, toegelaten CB bakkie maar 1.5kHz zwaai maakt en dat is erg weinig. Vandaar dat de modulatie bij ontvangst erg zwak klinkt ten opzichte van de ruis zonder ontvangst.
Daarom heeft iedere FM ontvanger ook een squelch.

Een TBA120 - trouwens, iedere FM detector! - werkt, bij zulke smalbandmodulatie, beter op 455 kHz dan op 10695 of 9785 kHz; ruwweg 20x zo goed (wat zijn eigen ruis betreft). Op 455 werkt smalbanddetectie dan ook juist prima.

Je zou zeggen dat die MF niet toevallig gekozen is: net als bij de sets die 10695 gebruiken, doen ze dat juist om, samen met het kristal van de synthesizer (van precies 210 × 10kHz), handig naar 455 te kunnen mixen. Al die FM bakkies werken zo.

Keramisch, kalibratie, parasitair: woordenlijst.org
Henry S.

Moderator

Op 6 oktober 2009 09:23:07 schreef Frederick E. Terman:
Een TBA120 - trouwens, iedere FM detector! - werkt, bij zulke smalbandmodulatie, beter op 455 kHz dan op 10695 of 9785 kHz; ruwweg 20x zo goed (wat zijn eigen ruis betreft). Op 455 werkt smalbanddetectie dan ook juist prima.

Dat gaat idd prima, ik heb wel eens een AM-bak omgezet naar FM en daar heb ik een TBA120 als detector gebruikt.

[Bericht gewijzigd door Henry S. op dinsdag 6 oktober 2009 18:36:35 (30%)

73's de PA2HS - ik ben een radiohead, De 2019 CO labvoeding.

Dank U Beiden ,

Mijn keus is nu wel duidelijk : een mixertje erbij om naar 455kHz te gaan en dan doorgaan met de TBA .

Roept er natúúrlijk weer een volgende vraag : Waarom is die smalband detectie zoveel maal beter op een evenzoveel maal lagere frequentie ?

En dat met die 1ste mf van 10695 is mij al heel lang bekend , en ik vraag mij ook af of het helemaal wel toeval is , die 9785kHz . Wat mij betreft een vrij wezenloze ( lees onbekende ) mf . Overigens is het "moederbord" verder niet voorbereid op een tweede mf ( van 455kHz ) .

Het systeem in dit setje zal trouwens wel nooit door een keuring heen komen , omdat ook juist dat 10240 kristal omgeschakeld wordt naar 10237,5 en 10242,5 op SSB . Dat geeft natuurlijk een zekere verschuiving in het 10kHz kanalen raster op de CB band . Iets van 2,4Hz en dat mag natuurlijk niet !

Het schema wat ik gevonden heb is van een Kraco 250 of 2500 oid . Maar ik heb ook een foto gevonden van onder de rokken van een Sommerkamp , waar op het oog ook het zelfde print in zit . De grap is , terwijl ik op meerdere plaatsen vind dat dit setje niet uitbreidbaar is , dat die Sommerkamp in een 40 kanalen uitvoering te koop is/was , en in een luxere "dx" 80 kanalen uitvoering .

Nouja , daar ga ik mij nu nog niet mee bezig houden , eerst die FM er maar in . Daarna zien we de volgende problemen wel op ons afkomen met het FM tx gebeuren . Dat moet ook nog mooi gaan klinken , zonder dat hij te breed gaat worden enzo ...

Alvast voorzover bedankt , en ik stop voorlopig de zoekactie naar een ouderwetse stopnaald .

PA3EY-- Mass is a physical interpretation of energie
Henry S.

Moderator

Op 6 oktober 2009 21:22:34 schreef Radioortje:
Roept er natúúrlijk weer een volgende vraag : Waarom is die smalband detectie zoveel maal beter op een evenzoveel maal lagere frequentie ?

FET geeft aan dat een 20* zo hoge frequentie 20* zoveel eigen ruis produceert.

73's de PA2HS - ik ben een radiohead, De 2019 CO labvoeding.

Ok ,
maar dan begrijp ik niet dat dan de smalband demodulatie beter wordt tov. die harde FM-ruis

PA3EY-- Mass is a physical interpretation of energie
Henry S.

Moderator

Ehh die vraag snap ik niet helemaal... Ruis is afhankelijk van de bandbreedte én van de centerfrequentie.

Wat bedoel je precies?

73's de PA2HS - ik ben een radiohead, De 2019 CO labvoeding.

Op 5 oktober 2009 23:45:12 schreef Radioortje:

Het gaat nu van ( vrij zacht , maar goed verstaanbaar ) blablabla KGGGGGGT ( de FM-ruis , echt héél hard ) blablabla ( het tegenstation , weer vrij zacht ) .
Mijn conclusie is nu dat die TBA niet geschikt is voor smalband FM ( de AM mf schijnt 5kHz breed te zijn en zoiets meet ik ook wel ) , maar dat kan ik niet terug vinden in de datasheet .

Radioortje

dit bedoel ermee , Henry

PA3EY-- Mass is a physical interpretation of energie
Henry S.

Moderator

Als je de bandbreedte verkleint dan neemt het signaal toe tov de ruis:

Op 6 oktober 2009 09:23:07 schreef Frederick E. Terman:
Het is natuurlijk wel zo, dat een normaal, toegelaten CB bakkie maar 1.5kHz zwaai maakt en dat is erg weinig. Vandaar dat de modulatie bij ontvangst erg zwak klinkt ten opzichte van de ruis zonder ontvangst.

Ga je nu naar 1/20 van de oorspronkelijke frequentie, dan wordt het ruisaandeel 20* lager tov het signaal. Dus je verstaanbaarheid wordt 20* beter.

73's de PA2HS - ik ben een radiohead, De 2019 CO labvoeding.

aha , dat had ik nog niet door , en we gaan het proberen ... Vandaar dat mede dáárdoor vroeger op een FM radio de politie óók zo zacht klonk .
Ik weet nog niet zo goed wat voor een mixertje ik ga gebruiken . Ik denk dat ik voor een dual gate fet ga . Lekker simpel en weinig ruis ( toch ? ) . Alleen lastig op blobboard ( experimenteer print , waar ik de rest op heb zitten .

En als ik toch naar een tweede mf ga , waarom zou ik er dan niet gelijk een straffer filter in douwen ( wel omschakelbaar ) . De harde lokale , met voorversterkte microfoons werkende stations op 5kHz bandbreedte en voor de veraf gelegen stations , zijn toch zacht , een filter op 455kHz en een -6dB punt op 3kHz . Met die frequentiezwaai van 1,5kHz ( =CB-norm ) komt dat volgens mij mooi uit op de veraf selectiviteit

PA3EY-- Mass is a physical interpretation of energie

De FM demodulator op 455kHz zit nu in elkaar en lijkt mij afgeregeld ; maar ... wat mij nu opvalt is dat wanneer ik mijn signaalgenerator van FM omschakel naar AM , dan blijft het audio bijna onveranderd .
Die TBA 120 heeft toch een redelijke AM onderdrukking , als je de datasheets leest , maar ik merk er erg weinig van op 455kHz .
Dat was wel beter op 9,785kHz . Toen was er nog wel wat te horen ,als ik op AM overging , maar lang niet zoveel als nu .
Doe ik wat fout of hoort dat erbij , omdat ik naar een veel lagere mf ben gegaan ?

Hoe de ontvangst daadwerkelijk klinkt weet ik nog niet , want ik ben er nog niet aan toe gekomen om het mixertje in elkaar te prutsen .
Die FM-ruis , waar ik het eerder over had , is tov het gemoduleerde signaal wel enorm minder geworden . Dus wat dat betreft lijk ik er wel het één en ander mee opgeschoten te zijn .

Morgenavond is het tijd om het mixertje te gaan fabriceren , zodat ik naar "bakkiespraat" zou moeten kunnen gaan luisteren .

Oja , wanneer ik na mijn mixer een BPF-blokje hang , is het dan van belang om er een mf versterkertje bij te plakken , of zal die TBA intern genoeg versterking hebben om dat op te vangen ?
Ik ben bang dat het een kwestie van uitproberen wordt . En wanneer je echt de goede mf-trafo'tjes neemt ,met precies de goede impedanties , zal het wel los lopen . Maarja , zoals bij zovelen , komen die dingen bij mij uit de junkbox en weet je er niet veel van , behalve dat ze voor die en die frequentie zullen zijn ( hoop je :) ) . En dan loop je het gevaar dat de aanpassing zo links en rechts niet klopt ...

wordt vervolgd .

PA3EY-- Mass is a physical interpretation of energie
Frederick E. Terman

Honourable Member

Het klinkt alsof je afregeling ernaast staat. Je demoduleert dan wel FM, maar op één van de twee 'buitenflanken' in plaats van op de middenflank.
Je hebt er verder nog geen filtering tussen? Draai dan eens gewoon met die generator over de frequentie, FM gemoduleerd. Je moet dan, van laag naar hoog draaiend, tegenkomen:

- detectie, steeds sterker
- erge vervorming
- detectie, luid en zuiver
- erge vervorming
- detectie, steeds zwakker

De middelste is uiteraard de juiste afregeling.

Probeer je het met AM, dan moet je horen:
- detectie, steeds sterker
- tot maximaal
- heel zwak, in het midden: nul
- dan weer maximaal
- detectie, steeds zwakker

Ook hier moet je het midden hebben, die nul dus.
Het makkelijkst gaat deze afregeling als je niet zo veel signaal gebruikt. Staat hij eenmaal goed, dan levert méér signaal betere FM, en (nog) minder AM op.

Nu moet je beetje bij beetje de kwadratuurspoel zo draaien, dat die "nul" op de juiste frequentie valt - op 455kHz dus.
Ervaren monteurs laten de signaalgenerator op 455kHz staan en draaien meteen aan het kerntje, omdat ze precies weten wat ze moeten verwachten. Maar die tijdbesparing is voor ons niet belangrijk.

Keramisch, kalibratie, parasitair: woordenlijst.org

Inderdaad FET ,
De afregeling stond er helemaal naast . Sterker nog , het spoeltje wat ik er voor gebruikte , was er blijkbaar niet geschikt voor :P . Ik dacht dat je er in principe elk 455 trafo'tje voor kon gebruiken . Later heb ik zo'n ding opgezocht , in de junkbox , die voor het zelfde doel gebruik werd , en bingo :).

Wat mij wel opvalt is dat ( ik kan alleen 400Hz en 1kHz direct moduleren ) op een lagere frequentie de audio minder vervormd is dan op een hogere . Daar lijkt die 1kHz sinus meer op een driehoek . Is dat normaal of doe ik nog iets verkeerd ?
Of moet ik daar in het audio gedeelte nog wat corrigeren ?

Verder over de spraak kan ik nog niet veel zeggen , omdat dat het èrrug rustig was en ik , behalve toen ik nog een verkeerd trafo'tje gebruikte , geen mens meer gehoord heb .
Nouja morgen weer een dag ...

Edit:/ Schiet mij ineens te binnen : Kan het kloppen wat mij opviel tijdens het afregelen , dat op de scoop aan de audio uitgang , het te zien is dat die spoel goed afgeregeld is ?
Ik bedoel daarmee :
je ontvangt ruis ( geen signaal dus )
je ziet op de scoop een willekeurig slingerend patroon , met af en toe uitschieters
behalve op het goede punt zitten die uitschieters , ofwel meer aan bovenkant , van het slingerend patroon , ofwel aan de onderkant
Op het goede punt ( van afregeling natuurlijk ) zitten ze gelijkmatig onder en boven dat patroon , leek mij .
Klopt dat ? Of zie ik dingen die niet kunnen .

[Bericht gewijzigd door Radioortje op vrijdag 9 oktober 2009 23:51:55 (27%)

PA3EY-- Mass is a physical interpretation of energie
Frederick E. Terman

Honourable Member

Ja, als de rest al werkt, dan komt de ruis dus vanuit het MF filter. De frequenties zijn dan dus al beperkt tot frequenties vlakbij 455 kHz.
Als je dàn op je scoop kijkt, dan kun je de audioruis op en neer zien gaan en ofwel onder, ofwel boven, zien "vastlopen". In het midden, bij juiste afregeling, is hij dan het mooist, voor zover ruis mooi kan zijn.

Nog een andere manier van afregelen is met de vervormingsmeter. Zolang de spoel er nog naast staat, is er een duidelijke tweede harmonische van de modulatie te zien. Staat hij goed, dan is die tweede harmonische weg.
Nu is de tweede harmonische gewoon het oktaaf. Toen ik zelf nog dit soort afregelingen regelmatig deed, luisterde ik dus gewoon naar de toon en draaide het oktaaf weg. Als je het namat, zat ik altijd goed.

Waarom jouw 1kHz op een driehoek lijkt, kan ik hier vandaan niet zien. Maar is dat rechtstreeks uit de demodulator, of verderop?
Als een opamp het niet bij kan sloffen wil je ook wel eens dit soort vervorming zien (google: slew rate).

Keramisch, kalibratie, parasitair: woordenlijst.org

Die 1kHz-driehoek komt direct uit de demodulator . Lagere frequenties komen minder tot niet vervormt door .
Spraak heb ik nu ook enigzins kunnen testen , maar ik ben er niet echt tevreden over . Het is allemaal nog wat onzuiver , klinkt als overgemoduleerd . Er is naar te luisteren en het is te verstaan maar op den duur wel wat vermoeiend . Verder weg gelegen stations zijn/lijken beter verstaanbaar ( toch iets met de bandbreedte te maken ? ) .

Wat ik begrepen heb uit de datasheet van die TBA 120 , kan je wat gaan spelen met de Q van die spoel mbt de bandbreedte van het ontvangen signaal . Ze geven daar aan in en tabelletje met verschillende toepassingen ( oa. in een TV of een stereo FM radio ) , dat er een R parallel komt of niet . Daar ben ik ook mee bezig geweest , maar geen verbetering mee kunnen bereiken .

De FM modulatie vlotte al wat beter . Gewoon het audio signaal , wat bij AM naar de modulatietrafo gaat , naar een dubbele varcap ( BB204 ) die weer over de trimmer gezet , onder het kristal . Daar was een parallel C'tje en die moest ik verwijderen , om het setje weer goed op de frequentie te kunnen krijgen .
De modulatie klonk op zolder op een tweede setje wel redelijk , maar vanavond ga ik hem nog in real life uitproberen

PA3EY-- Mass is a physical interpretation of energie
Frederick E. Terman

Honourable Member

Op 11 oktober 2009 20:32:03 schreef Radioortje:
Verder weg gelegen stations zijn/lijken beter verstaanbaar ( toch iets met de bandbreedte te maken ? )

Dat klinkt niet zo logisch: de bandbreedte neemt immers niet af naarmate de stations zwakker worden.
Ik denk eerder dat de vervorming bij zwakke stations niet zo opvalt door de ruis.
Misschien is de MF doorlaat toch te smal. Voor AM is immers maar zo'n 6 kHz nodig. Een ander filter is wel te koop.

Het kan ook nog zijn dat de detector zelf te smal is. Maar dat kun je zelf meten: stop er een signaal met steeds grotere zwaai in (rechtstreeks, dus niet via de MF filters) en kijk wat er uit komt. Je zou liefst tot iets van 3kHz zwaai moeten kunnen detecteren zonder veel vervorming.
Een te smalle detector kun je gemakkelijk verbreden door de kring te dempen. Een Q van 20 of 30 is op 455kHz al genoeg; veel meer levert vervorming op.

Keramisch, kalibratie, parasitair: woordenlijst.org

Die kring heb ik inderdaad geprobeerd te dempen met maar weinig succes . Overigens , realiseer ik mij nu , met het laatste spoeltje nog niet gedaan ...

Mijn modulatie is nog te zacht . Het signaal wat ik nu gebruik , om de varicap mee aan te sturen , is regelrecht uit de eindversterker .
Op AM is mijn modulatie kogelhard te noemen .
Zou ik meer moeten versterken om mijn varicap aan te sturen of doe ik er beter aan om bv. twee van die varicaps parallel te zetten . Of natuurlijk een andere ( dubbele-) varicap gebruiken .

Ik kom er nu achter dat ik ook nog niet goed door heb met dat modulatie volume en de frequntiezwaai op FM . Ik kan mij voorstellen dat als mijn frequentiezwaai te groot wordt , ik te breedbandig wordt . Maar hoe los ik het op zodat mijn modulatie HARDER wordt ?
Ik ben er nog niet helemaal uit . Op een projectje wat zo simpel leek , komen steeds meer vragen waar ik nog geen antwoord weet ...

Wanneer ik dus twee varicaps , parallel , gebruik wordt mijn zwaai groter , maar mijn volume niet . Als ik meer sturing gebruik gaat die ene varicap ook meer zijn best doen ( gezwabber van de frequentie ) en wordt de zwaai ook groter .
Ik draai hier nu in een cirkeltje rond en kom er niet meer uit .
Vraag : Hoe krijg ik een hardere modulatie op FM ?
Een voorversterkte mike moet niet hoeven , volgens mij . Want wat doet die ? De diode meer laten variëren , waardoor je de zwaai weer vergroot ...

PA3EY-- Mass is a physical interpretation of energie
Frederick E. Terman

Honourable Member

Ik begrijp niet goed wat je als verschil ziet tussen breder zwaaien en harder moduleren. Voor mij is dat bij FM hetzelfde.

... wordt mijn zwaai groter, maar mijn volume niet

... kan daarom niet. Hoe weet je dat de zwaai groter was?

Heb je iets om de modulatie mee te meten? Een "echte" zwaaimeter bijvoorbeeld; of op een ontvanger (en met de scoop) vergelijken met een signaal waarvan je de zwaai kent (uit een meetzender bijvoorbeeld).

Ook leuk: als je met een SSB of CW ontvanger naar een FM signaal luistert, hoor je, als je niet moduleert, de toon van de draaggolf. Ga je nu met één toon moduleren, dan hoor je bij het voorzichtig opdraaien van de modulatie (en dus de zwaai :)) er allemaal andere toontjes bijkomen.

Met enige oefening kun je je op de draaggolf blijven concentreren. Je hoort de sterkte daarvan afnemen.
Op het moment dat de modulatieindex (dat is de zwaai, gedeeld door de modulerende frequentie) 2,4 wordt, verdwijnt de draaggolftoon zelfs helemaal. Dat is een handig ijkpunt!
Moduleer je met 1 kHz, dan weet je dat op zo'n moment de zwaai 2,4 kHz bedraagt.
Neem je een modulatie van 500 Hz, dan is je zwaai op de eerste "carrier-null" 1,2 kHz.

Er zijn méér van die nullen. Als je de zwaai verder opvoert, kom je ze tegen. Behalve de eerste, bij m=2,4 zit er eentje bij m=5,5, bij m=8,7, et cetera. Je moet dus bij een zwaai van nul beginnen en goed opletten.

Zo kun je de zwaai van een meetzender controleren. Doordat het hier om een natuurwet gaat, is het heel betrouwbaar.

Keramisch, kalibratie, parasitair: woordenlijst.org

Zie je wel , ik wist dat ik het nog niet helemaal door had .
Ik gooi dingen door elkaar .
De zwaai is als het ware het volume , niet de bandbreedte . Daar ging ik de mist in .
En de bandbreedte is eigenlijk de maximum snelheid waarmee je wilt gaan zwaaien .

Nu ik mijn eigen post nòg een keertje terug lees , zie ik ineens dat ik mezelf nogal tegensprak . Ik draaide dan ook maar wat in het rond en kwam er zo niet uit . Ik was wat in de war :) .

En nee , ik heb geen zwaaimeter , helaas . En met een ontvanger en een scoop zou moeten lukken , als ik precies wist hoe ik dat moest doen .
Ik heb een kopie van een ( vrij oud ) boekje over meten met een scoop en allerlei leuke experimentjes . Maar ik betwijfel of dat daar een frequentie-zwaai-meet-opstelling bij staat , want FM radio was toen nog niet echt ìn . Nouja , ik zal in elk geval even gaan bladeren , misschien dat er toch nog iets over in staat .

Die proef met een SSB-ontvanger naar een FM signaal luisteren wordt moeilijk , want die ontvanger zit in het zelfde kastje als waar mijn FM zender , die ik zou willen meten , zich bevindt . De proef lijkt mij wel leuk . En hoe zit dat dan met die natuurwet ?

PA3EY-- Mass is a physical interpretation of energie
Frederick E. Terman

Honourable Member

De zwaai is óók de bandbreedte; is er althans een belangrijke oorzaak van. Hoe meer zwaai, hoe harder het signaal gemoduleerd is dus, hoe meer bandbreedte je nodig hebt.

Maar dat is toch logisch? Daarvoor is FM juist uitgevonden.
Met AM moduleer je amplitude. Daar is een grens aan. Met FM moduleer je frequentie, daar zijn de grenzen veel vrijer te trekken - technisch is er zelfs geen grens (nou ja, de draaggolf lager dan tot 0Hz zwaaien wordt moeilijk).

Je hebt in ieder geval tweemaal de zwaai nodig hebt aan bandbreedte: is de zwaai 3 kHz, dan gaat de draaggolf 3kHz hoger, maar ook 3kHz lager dan zijn nominale frequentie. Bij elkaar dus 6kHz.
Maar dat geldt alleen als je heel langzaam zwaait. Doe je dat sneller, dan heb je extra bandbreedte nodig. Is je modulatiefrequentie bijvoorbeeld 2kHz, dan is het ook weer logisch dat je minstens 4kHz bandbreedte nodig hebt alleen al voor het eerste paar zijbanden.

Het totaal is een combinatie van de twee. Een veel gebruikte vuistregel, die aardig geldt voor FM geluidszenders, is:
benodigde bandbreedte = 2x maximale zwaai + 2x maximale modulatiefrequentie.

Loopt je audio dus tot 3kHz, en de zwaai is maximaal 1,5kHz, dan is de benodigde bandbreedte 9kHz; die kleine zwaai is dus nodig om in het CB kanalenraster van 10kHz te passen.

Die 'natuurwet' is de wiskunde. De amplituden van carrier, 1ste paar zijbanden, 2e paar zijbanden,... worden beschreven door een verzameling Bessel-functies. En nu is het zo dat B0(2,40) = 0 en dat betekent dat de 0de zijband, de carrier dus, nul is als de modulatieindex 2,4 is.
(Het totale signaal heeft een constante amplitude. Maar dat is opgebouwd uit allerlei frequenties: draaggolf en veel zijbanden. Bij m=2,4 is toevallig de draaggolfcomponent nul, maar het totaal heeft nog steeds dezelfde amplitude.)

Keramisch, kalibratie, parasitair: woordenlijst.org

Op 12 oktober 2009 13:42:03 schreef Frederick E. Terman:

Loopt je audio dus tot 3kHz, en de zwaai is maximaal 1,5kHz, dan is de benodigde bandbreedte 9kHz; die kleine zwaai is dus nodig om in het CB kanalenraster van 10kHz te passen.

Dus ik moet toch wat harder gaan zwaaien ;) . Het modulatie signaal verder opkrikken wordt moeilijk , dus dan een varicap er aan parallel zetten om meer C te krijgen , en dus meer zwaai ...

Ik heb trouwens wel een stukje in dat boekje gevonden om de frequentiezwaai te meten , maar dat is eigenlijk meer een experimentje om het te kùnnen meten . Zoiets als een modulatie frequentie van een paar kHz op een draaggolf van 500kHz .
Om op die manier een zwaai te meten van 1,5kHz op 27MHz lijkt mij niet zichtbaar . Misschien ken je het boekje wel : 101 proeven met de scoop uit 1966 ( ik dacht dat het nog ouder was ) en dan proef 94 ofzo .
Hoe wilde jij dat dan doen met een radio en een scoop ?

Jouw verhaal maakt wel weer een hoop duidelijk wat betreft FM modulatie , maar het maakt het instellen best wel moeilijk . Je moet het audio dus goed begrenzen tot een 3kHz en dan de maximale zwaai eruit halen voor het beste resultaat . Als ik het tenminste goed begrijp . Want allebeide zijn verantwoordelijk voor de bandbreedte .
Maw. als ik mijn maximale modulatie frequentie verlaag tot , laten we zeggen 2kHz , kan ik harder moduleren , zonder de toegestane bandbreedte te overschreiden . Het zal allemaal wel wat doffer klinken , maar wel harder ...

PA3EY-- Mass is a physical interpretation of energie
Frederick E. Terman

Honourable Member

Als je een ontvanger hebt waarvan je met een scoop de uitgangsspanning van de discriminator bekijkt, kun je daarme de zwaai van een zender meten.
Je moet alleen wel een "ijking" hebben, dus een signaal waarvan je wéét hoeveel de zwaai is. Weet je nu bijvoorbeeld dat 2,4kHz zwaai overeenkomt met 0,35V uit de discriminator, dan kun je daarna ook andere zwaaien meten - zolang die niet te groot zijn, tenminste.

Bij alle zenders is het goed het frequentiespectrum van je audio te beperken tot 3kHz.
De amplitude moet je in de gaten houden: te zwak levert te zwakke modulatie op, maar te sterk en je zwaait de pan uit.

Het beste is een filter/limiter/filter combinatie te maken: aan de ingang begrens je het spectrum tot 300..3000Hz, met een 6dB/octaaf oploop; dan komt de limiter (clipper), en daarna nog een laagdoorlaatfilter op 3000Hz om de harmonischen, ontstaan door het clippen, er weer af te halen. Kosten: 4 opampjes, die in één huisje bij elkaar zitten. :)
Schema: iedere fabrieks-amateurzender voor FM heeft dit zo. En met wat geluk zit dit allemaal al in je bakkie, want voor AM moet je eigenlijk hetzelfde doen.

Voor 3kHz mag je ook 2,7kHz lezen. Maar lager moet je ook niet gaan.

Keramisch, kalibratie, parasitair: woordenlijst.org

Neuh , bij mij is dat niet zo gedaan .
Bij de meeste CB apparaten die ik ken , is het mike-spraakfilter-versterker ( meestal gewoon de audio eindversterker ) . En dan naar de varicap of modulatietrafo . Voor SSB weet ik niet zo precies uit mijn hoofd hoe het zit .
Maar weinig met filter-clipper-filter gezien . Mijn ervaring is wel met spul uit de zeventiger en tachtiger jaren voornamelijk , misschien dat het daarom mij niet zo bekend voorkomt .

Eigenlijk is het niet zo'n verkeerd idee om zoiets erin te bouwen . Ik zal eens gaan spitten of ik een set kan vinden ( schema dus ) waar dat zo gedaan is . Ik denk dat ik het wat meer in de amateurhoek moet zoeken dan bij spul voor de burgerband , maar dat zie ik wel

PA3EY-- Mass is a physical interpretation of energie
Frederick E. Terman

Honourable Member

Dat is een goed idee. Als je dit goed bouwt, ben je gelijk klaar voor allerlei andere projecten waarin iets met spraak gemoduleerd moet worden.

Keramisch, kalibratie, parasitair: woordenlijst.org

Het zoeken naar die actieve opamp fitertjes was geen probleem FET , maar ik heb het of niet goed begrepen of niet goed genoeg gezocht betreffende die limiter/clipper .
Dat wat ik gevonden heb over een clipper , is dat ie heel erg vervormt , en dat kan de bedoeling toch niet zijn ?

Wat ik gevonden heb over limiters kan beter kloppen . Ze begrenzen het signaal en dus ook de zwaai op die manier . Maar hier wordt dus niet "geclipt" en heb je het tweede LPF waar je het over had , voor de onstane harmonischen , niet nodig .
Het is ahw een soort compressor en dat is toch "quiet complex" , en dat ga ik alles met elkaar niet redden met 4 opampjes . Het simpelste wat ik heb gevonden is een schakeling met 2 opamps en een fet aan de ingang die als regelbare R dienst doet . Die fet wordt op zijn beurt weer aangestuurd door het gelijkgerichtte audiosignaal . Dus kan je ook weer vergelijken met een soort AVR .

Daarom ga ik er vanuit dat je toch iets anders bedoelde FET .

Het rekenen in die filtertjes wilde volgens mij nog wel . De waarden voor de R-etjes en C-tjes komen mij wel goed voor ; geen kOhms en pF voor 300Hz bedoel ik .

Een orgineel schema met zo'n systeem heb ik dus nog niet kunnen vinden , maar het zelf zoeken naar een oplossing is ook wel leuk .

PA3EY-- Mass is a physical interpretation of energie