Kristal(?) radio

LetterHenk

Golden Member

2019, Meer elektronica.
Het leek mij eens leuk om een kristalontvanger te maken. In "Elektronica echt niet moeilijk" vond ik een eenvoudig te maken variant. Met de aanbevolen spijker-plank methode in elkaar geklust afgelopen weekend.
Ik heb tussen de antenne en de spoel nog een 22pf condensator gezet, verder heb ik een BFQ22S HF torretje gebuikt uit Deurne.
Deze heb ik liggen en de BF494 niet, vandaar. Het hindert de (verrassend)goede werking van de radio niet. Het opstaande pootje is een 4e pootje aan de tor, deze zit voor shielding aan de behuizing vast en gebruik ik niet. (kon geen verschil merken)
De terugkoppelspoel schuift los in de closetrol om zo met de hand de optimale positie te vinden. Dit alles gevoed met een 18650 cel, waar ik er zat van heb liggen.
Ik vroeg mij af of dit bouwsel nog wel het predicaat "Kristal" ontvanger mag dragen? Immers, waar is het kristal? bovendien erg actief uitgevoerd met batterij en transistor.
https://www.uploadarchief.net:443/files/download/kr-eenm-01.jpg
https://www.uploadarchief.net:443/files/download/kr-eenm-sch-k.jpg

Aanvankelijk had ik een meter of 7 waslijn (plastik met stalen kern) naar buiten gehangen en ergens in de tuin geisoleerd vastgemaakt. Hier is europa goed mee te horen in de avonduren, overdag houdt het wel op met hotradio en 'goed' nieuws.
Elke keer een stuk draad min of meer provisorisch langs een kier in het raam naar buiten vond ik toch niet fijn. Dus een passieve raam( doos :) )antenne gemaakt. 15w 0.3mm draad (plm 20 meter) + een 500pf varco en 1 koppellus. Ook hier heb ik weer veel plezier van de verrassende prestaties van zoiets eenvoudigs. Het afstemmen van de radio kost wat meer moeite, maar de ontvangst is net zo goed/slecht als met de losse draad de tuin in.
https://www.uploadarchief.net:443/files/download/kr-eenm-ant-001.jpg
Voor de leuk nog wat details van een leuk avondje freubelen :)
https://www.uploadarchief.net:443/files/download/kr-eenm-d-01.jpg
https://www.uploadarchief.net:443/files/download/kr-eenm-d-02.jpg
Luisteren gaat overigens met mijn zelfbouw 18650 gestookte LM386 alles eter.
https://www.uploadarchief.net:443/files/download/kr-eenm-06.jpg
Tot zover mijn leuke terug-in-de-tijd bezigheid, alhoewel de prestaties van dit bouwsel een stuk beter zijn dan ik mij kan herinneren van mijn eerste radiootje met ferietstaaf en diode.
Een rustgevende bezigheid is het zoeken en 'netjes afstemmen' van het geheel op een (voor mij) volstrekt onverstaanbaar oosteuropees commentaar op eoa sportwedstrijd :)

Action expresses priorities LH
rob007

Yarr, Matey!

Hallo,

Dit blijft leuk om te zien en te doen!
Hij was dus best gevoelig ja? Kon je behalve MG ook KG er op krijgen?

VrGr Rob.

Als ik je erger, lees en schrijf hier dan niet?
mel

Golden Member

Als je de kring afstemt, en de terugkoppeling aanpast, kan je best kortegolf ontvangen. waarom niet.. nog SSB ook , alleen ik betwijfel of dat daarvoor stabiel genoeg is.

u=ir betekent niet :U bent ingenieur..

Op 10 januari 2019 16:38:13 schreef LetterHenk:
2019, Meer elektronica.
Het leek mij eens leuk om een kristalontvanger te maken. In "Elektronica echt niet moeilijk" vond ik een eenvoudig te maken variant. Met de aanbevolen spijker-plank methode in elkaar geklust afgelopen weekend.
Hier is europa goed mee te horen in de avonduren, overdag houdt het wel op met hotradio en 'goed' nieuws.
:)

Dit is wel een heel knappe radio, als je er in het weekend nog Groot nieuws Radio op kon ontvangen. Die zender is op 3 januari uitgeschakeld, en de mast gister neergehaald.

Het is dus geen kristal ontvanger maar een regeneratieve ontvanger. Volgens mij wordt dezelfde frequentie gegenereerd als de zendfrequentie, waardoor het audio overblijft.

Vroeger had men dat ook, met buizen, en dan werd het oscillator signaal ook fijn uitgestraald met als gevolg storing ontvangst buren, de Mexicaanse Hond.

Henry S.

Moderator

Leuk projectje! De raamantenne maakt de afstemming wat moeilijker, maar je kan daarmee ook een richting uitzoeken. En bijv een zender uit O of W onderscheiden van eentje uit N of Z.

Op 10 januari 2019 16:38:13 schreef LetterHenk:
2019, Meer elektronica.

Goed plan!

73's de PA2HS - ik ben een radiohead, De 2019 CO labvoeding.

Op 10 januari 2019 20:05:06 schreef pararuud:
[...]

Het is dus geen kristal ontvanger maar een regeneratieve ontvanger. Volgens mij wordt dezelfde frequentie gegenereerd als de zendfrequentie, waardoor het audio overblijft.

Vroeger had men dat ook, met buizen, en dan werd het oscillator signaal ook fijn uitgestraald met als gevolg storing ontvangst buren, de Mexicaanse Hond.

Het is een rechtuitontvanger met regelbare positieve terugkoppeling, die stel je af tot net voor het genereren. (anders ontvang je vooral gejank) door de meekoppeling wordt de trillingskring ontdempt en neemt de gevoeligheid en selectiviteit sterk toe. De meest gebruikte rechtuitontvanger tot de super het overnam. Maar per definitie geen kristalontvanger, door de actieve component.

Anoniem

Een echte kristalontvanger kenmerkt zich door een spoel op een closetrol. Dit mag in mijn ogen echt de naam kristalontvanger hebben. Dit is toch prachtig! Wel jammer dat er geen germaniumdiode (OA85) in zit :-)
Mooie afstemcondensator, komt nog uit het buizen tijdperk volgens mij.

[Bericht gewijzigd door Anoniem op vrijdag 11 januari 2019 00:24:49 (15%)

Hmm, een kristalontvanger vind ik het niet. Er zijn de meest wilde creaties gebouwd met een spoel op closetrol. Je zou er zelf een superheterodyne mee kunnen maken :)

De belangrijkste criteria vind ik:
- Er is een echt kristal aanwezig (Galena/loodglans, pyriet, roestig scheermesje)
EN/OF
- De koptelefoon wordt gevoed uit uitsluitend de antenne-energie.

Een voorspanning voor het kristal is wat mij betreft toegestaan, en als je daadwerkelijk een kristal gebruikt, een trapje audioversterking ook.
Maar met een normale diode, vind ik dat het geen kristalontvanger meer is zodra je die van versterking voorziet. Voorspanning mag dan nog wel, want alleen de antenne voorziet de koptelefoon van stroom.

Eervolle vermelding: die actieve kristalontvanger met één tor, die gevoed wordt uit de antennestroom. Weet iemand nog hoe dat project is afgelopen? Was het een gewone kristalontvanger die de tor als diode gebruikte, of had ie ook echt versterking? FET? Fred101?

Overigens vind ik dit wel een leuk schemaatje om effe uit te testen. Leuk dat je 't deelt :)

Ik neem op kleine schaal reparaties van buizen-elektronica aan voor een heel aardig uurtarief. Interesse? Mail me!

Als je het echt goed wilt doen met zo'n rechtuitontvanger met terugkoppeling, gebruik je een aparte diode of transistor voor de detectie. Deze sluit je dan aan op een aftakking van L1. Voordeel is dat de ontdempingsschakeling (Q-Multiplier) zich alleen maar bezig hoeft te houden met het ontdempen van de afstemkring en dat de detectie door een andere trap gedaan wordt. Bijv. in het onderstaande schema waarbij de linker transistor de ontdemper is en de rechter transistor de detector. Ook een leuk bouwprojectje is de Kurzwellen-Audion door B. Kainka.

Bron: Radio Bouwboek pagina 65.

Zorg dat je er bij komt, bij de Marine. Sympathisant van de Koninklijke Marine. Luistert graag naar militaire muziek.
mel

Golden Member

Als je de transistor ziet (ruim genomen) als een plak silicium, (of geranium) kristal, dan is het dus wel een kristal ontvanger.. :P
Maar juist de simpelste projectjes geven de meeste voldoening :)

[Bericht gewijzigd door mel op vrijdag 11 januari 2019 10:38:13 (19%)

u=ir betekent niet :U bent ingenieur..

Ja, op bassis van dit principe kun je de transistor ook zien als een kristal radio door de aanwezige basis emitter overgang..

Maar dat is het dan eigenlijk ook weer niet.

Kortom het is gewoon een regneatieve ontvanger, waar door meekoppeling de ontvanger kring ontdempt wordt.

Telefunken Sender Systeme Berlin
LetterHenk

Golden Member

Leuk zoveel positieve reacties te lezen. :)
De magie van een zelfgemaakte radio, hoe simpel ook, leeft dus.
Dat het in feite geen kristalradio is had ik ook wel aangevoeld. In het boek gaan ze van de oervorm, met maar 3 onderdelen via een diode met voorspanning naar de transitor, dan de terugkoppelspoel erbij, in een aantal stappen naar bovenstaande schema. Er wordt geen andere 'naam' meer aan het geheel gegeven. Maar uit jullie opmerkingen maak ik er "rechtuitontvanger met terugkoppeling" of "regeneratieve ontvanger" van.
De afstemcondensator komt overigens uit een oude Aristona buizenbak, kast en chassis helaas met de nodige schade, maar nog wel bruikbare onderdelen.

Dat ik er nog 'goed nieuws' mee dacht ontvangen te hebben was een verkeerde aanname. Ik heb in mijn kerstvakantie gewerkt aan een BX310A (alleen AM), met de langdraad was dat overdag steeds zo ongeveer het enige wat er uit kwam, maar goed dat was dus nog voor de 31e, vandaar :)

Wat ik nog niet zo goed begrijp is wat het deel van de spoel doet wat onder de aftakking zit. Zeg maar de eerste (in dit geval) 30 windingen vanaf massa. Doen die nog mee in de resonantiekring? Uit de beschrijving begrijp ik dat je met het kiezen van de juiste aftakking een impedantie matching doet met de ingang van de versterker/transistor. Maar geen uitleg wat het met de kring zelf doet.

Het experimenteren smaakt wel naar meer, zou de 40 meter ook mogelijk zijn met alleen een andere spoel/koppelspoel combinatie?

Action expresses priorities LH

40m is zeker haalbaar met een rechtuitontvangertje. Gewoon proberen :)

Neem maar eens 20 a 30 windingen om die closetrol (aftakking voor de basis van de tor op ruwweg 5), en zet een 100pF condensatortje in serie met je afstemcondensator om die capaciteit te verlagen.
Mogelijk moet de terugkoppelspoel ook kleiner.

Ik neem op kleine schaal reparaties van buizen-elektronica aan voor een heel aardig uurtarief. Interesse? Mail me!
rob007

Yarr, Matey!

Los van het luisteren naar Middengolf Piraten is KG vind ik het leukst om te beluisteren.
Ik zou het zeker eens proberen.
Maar kun je het niet voor elkaar krijgen met de bestaande spoel dan?
Je kunt C1 toch ook op een van de aftakkingen solderen,
C2 moet dan van af de min/aarde op de eerste aftaking.(Zoals in schema)
En dan moet je misschien wel die L2 vervangen door eentje met minder wikkelingen.
Of zie ik dat verkeerd?
Dus C1 aan massa en dan op de tweede of derde aftakking van de spoel.
Eventueel ook de antenne met het condensatortje(22pF) er bij in serie experimenteel verplaatsen,
Misschien wel naar de zelfde aftakking als C1. (of niet en juist de antenne laten zitten waar ie zit!

VrGr Rob.

[Bericht gewijzigd door rob007 op vrijdag 11 januari 2019 23:23:16 (10%)

Als ik je erger, lees en schrijf hier dan niet?

Op 11 januari 2019 22:32:57 schreef LetterHenk:

Wat ik nog niet zo goed begrijp is wat het deel van de spoel doet wat onder de aftakking zit. Zeg maar de eerste (in dit geval) 30 windingen vanaf massa. Doen die nog mee in de resonantiekring? Uit de beschrijving begrijp ik dat je met het kiezen van de juiste aftakking een impedantie matching doet met de ingang van de versterker/transistor. Maar geen uitleg wat het met de kring zelf doet.

in woorden:
De bedoeling is enkel de energie die je nodig hebt uit de trillingskring te halen en dit zo efficiënt mogelijk te doen. Tap je bovenaan af, dan gaat de lage ingangsweerstand van de transistor de kring hard dempen en veel energie gaat er niet overgedragen worden, wegens de hoge impedantie van de kring. door ergens onderaan af te takken (experimenteel te bepalen wat het beste is) krijg je een laagimpedante koppeling die tevens minder maar efficiënte energie onttrekt. dat onderste stuk maakt nog steeds deel uit van de resonantiekring.

Anoniem

Op 11 januari 2019 22:32:57 schreef LetterHenk:
Leuk zoveel positieve reacties te lezen. :)
De magie van een zelfgemaakte radio, hoe simpel ook, leeft dus.
Dat het in feite geen kristalradio is had ik ook wel aangevoeld. In het boek gaan ze van de oervorm, met maar 3 onderdelen via een diode met voorspanning naar de transitor, dan de terugkoppelspoel erbij, in een aantal stappen naar bovenstaande schema. Er wordt geen andere 'naam' meer aan het geheel gegeven. Maar uit jullie opmerkingen maak ik er "rechtuitontvanger met terugkoppeling" of "regeneratieve ontvanger" van.

LetterHenk kun je er geen kristaloortelefaan aan hangen. Dan kan niemand ontkennen dat het een kristalontvanger is >:-)

LetterHenk

Golden Member

Het hoeft van mij niet persé een kristalontvanger te heten hoor ;) Een kristaloortje zit overigens vast nog wel ergens in een Philips experimenteer doos. Maar luisteren via een luidspreker vind ik wel zo prettig.

Kris, bedankt voor de uitleg. Ik ga nog wel op zoek naar een natuurkundige verklaring voor het fenomeen dat de uitgangsimpedantie van de kring op een aftakking blijkbaar lager is. De meeste vergelijkbare schema's die ik vind op het web zijn uitgerust met een ingangstrap met een FET, dat is natuurlijk ook niet voor niets.

Ik ben even bezig geweest met het voorbereiden van mogelijke KG ontvangst. Een nieuwe spoelcombinatie,
20w met aftakking op 5w en 3 windingen op de koppelspoel. Ook een andere afstemcondensator opgezocht 13.5pF - 110pF. De spoel meet 21 uH. Dat geeft een theoretisch bereik van 3.3MHz t/m 9.5 MHz, de 80 en 40 meter dus.
Ik laat de resultaten weten.
https://www.uploadarchief.net:443/files/download/kr-eenm-kg-lc.jpg

Action expresses priorities LH
rob007

Yarr, Matey!

Hallo weer,

Hoowwww wat heb je daar een mooi afstemCtje (zuinig op zijn!)
Ik had nog een stuk of 3 aftakkingen gemaakt als ik jou was. (5,10,15,20)

Vanavond de resultaten zij je? ;-)
Leuk op gemakie lezen het wel, blijft leuk!

VrGr Rob.

Als ik je erger, lees en schrijf hier dan niet?
fred101

Golden Member

Zie het jongens radio topic en voorganger voor de meeste wilde creaties onder leiding van de grote hellehond himself.

De leukste die ik gebouwd heb vond ik deze geen batterij, wel een tor

Ook deze was zoiets http://www.pa4tim.nl/?p=1924

Ik heb ook een keer een "echte" kristal ontvanger gemaakt. Dus zonder diode. Het kristal in kristal ontvangers had niets met zo'n twee poot blikje van doen.

www.pa4tim.nl, www.schneiderelectronicsrepair.nl, Reparatie van meet- en calibratie apparatuur, ook maritieme en industriele PCBs

Op Regenerative AM radio on a breadboard ook een leuk middengolfontvangertje met terugkoppeling.

Zorg dat je er bij komt, bij de Marine. Sympathisant van de Koninklijke Marine. Luistert graag naar militaire muziek.
LetterHenk

Golden Member

Net een uurtje zitten luisteren. Twee stations kunnen identificeren.
3955 kHz, KBS World Radio, Wooferton UK, 588km
5990 kHz, Radio Romania International, Galbeni Bacau Roemenië, 1618km
Verder wat Engels gehoord en iets wat Italiaans leek, veel overspraak en ruis.

Beide stations zijn KG, dus dat is gelukt en 1600km vind ik een heel eind :). Maar verder is er helaas niet zo veel te horen. De 40 meter lijkt toch niet haalbaar met deze opstelling. Op de 5990 kHz staat de afstemcondensator al zo goed als helemaal open, dus veel hoger gaat het niet komen.

Bij de 3955 kHz zit de condensator pas op de helft. Op de 80m zou ik dan iets moeten kunnen horen toch? Echter er is alleen geruis en gefluit te horen. De gevoeligheid en selectiviteit zijn onvoldoende denk ik, of zit deze spoel toch nog buiten de 80m. Is er een manier om te meten wat de haalbare uitersten zijn van deze LC combi? ik heb helaas geen dipper oid. Mijn eerdere berekening komt iig niets van terecht.
Misschien moet ik als ik amateurs en CW wil luisteren ik toch iets anders bouwen. En dat is geen straf :)

Action expresses priorities LH
rob007

Yarr, Matey!

Met dit ontvangertje heb ik wel LOL gehad:
http://www.produktinfo.conrad.com/datenblaetter/175000-199999/192214-a…
dit zelf bouwen moet ook niet moeilijk zijn!
Voor de spoel misschien een TOKO spoel overnieuw wikkelen met wat aftakkingen,
Of 16mm pvc elektrabuis gebruiken met massief telefoondraad met aftakkingen.
https://www.youtube.com/watch?v=Ir5P_5TZCic

VrGr Rob.

Als ik je erger, lees en schrijf hier dan niet?

Dat jullie er batterijen bij gebruiken is niet volgens 'de regels'... :))

De Philips EE bouwdoos bevatte een oortelefoontje en germaniumdiode, en een potmeter voor het volume. WCrol met koperdraad en een afstemcondensator erbij, en draaien maar.

Dat je zonder batterij verstaanbaar radiogeluid/muziek had... ik vond het magisch!

LetterHenk

Golden Member

Gewoon leuk om te delen.
Een aanleiding van dit draadje was voor mij een stukje jeugdsentiment. Mijn eerste elektronica project wat ik al jaren zorgvuldig bewaar.

Van links naar rechts eerst de 'kristal' ontvanger, nog samen met mijn vader gemaakt. ik zal een jaar of 7 geweest zijn.
Daarnaast de 'verbeteringen', eerst een oortelefoonversterker, daarna het finale meesterstuk, de luidsprekerversterker.
De twee laatsten zelfstandig gemaakt, als ik weer genoeg gespaard had van mijn zakgeld om onderdelen te kopen.
https://www.uploadarchief.net:443/files/download/project-nr1.jpg
Dit alles uit een, duidelijk op kinderen gericht, boekje van begin jaren 80 wat misschien meer mensen herkennen. "Plezier met elektronica" van de Muiderkring.
https://www.uploadarchief.net:443/files/download/project-nr1-b.jpg
Alle projecten met duidelijke stap-voor-stap uitleg en plaatjes. Er stond van alles in, van spelletjes tot een deuralarm. Maar het radiootje sprak toch het meest tot de verbeelding.
https://www.uploadarchief.net:443/files/download/project-nr1b2.jpg

Action expresses priorities LH