Gepost door Bastiaan Steenbergen op woensdag 5 februari 2003
Dit artikel is mede dankzij de posts van vele bezoekers tot stand gekomen. Ik wil daarom iedereen bedanken voor het delen van zijn ervaringen in het forum. Ook heb ik alle tips goed kunnen gebruiken voor dit artikel.
Indien je opmerkingen, tips of wat anders kwijt wilt over dit artikel dan kun je dat doen door hieronder te reageren of door een topic te openen in het forum.
Als je ingelogd bent kun je een reactie plaatsen.
Goed geschreven Bas,
Misschien kun je er ook bij vermelden dat je zeker niet je afvalproduct mag mengen met aceton, want dan krijg je acetonperoxyde en in combinatie met koperchloride kan dit een zwaar explosief worden.
[Reactie gewijzigd op woensdag 5 februari 2003 16:54:18]
Ik weet het, ik had het in me lijstje staan, net zoals dat je het niet moet mengen met natronloog. Ik heb dit overwogen alleen dan krijg je mensen die het dan een uitdaging vinden om het wel te proberen dus het is in dat geval beter het niet te vermelden. Vond het een moeilijke keuze.
[Reactie gewijzigd op woensdag 5 februari 2003 17:06:42]
Nu heb je me al op 2 iedeën gebracht
Geintje, voorlopig houd ik het op IC-tjes.
Heel verhelderend, en ik zie dat er wat ervaringen van mij en andere mensen inzitten
(Het feit dat er chloor vrijkomt, en dat je handschoentjes moet dragen bij de koperchloride methode 
)
Bastiaan, goed initiatief is zeker heel nuttig. Bij veiligheid zou ik nog toevoegen:
- Alle produkten achter slot en buiten bereik van kinderen.
- Werkzaamheden in afwezigheid van kinderen en niet als je alleen thuis bent
( hulp bij ongeval)
En hieraan wil ik nog toevoegen dat je dit niet moet proberen zonder ouderlijk toezicht als je jonger bent dan 14. Ik ben zelf 16, en vraag af en toe aan m'n vader om eventjes te helpen (De eerste keer), ik doe het nu wel zelf, maar met de nodige voorzorgsmaatregelen! (Oh ja, en sluit de fles met het afval product bij de koperchloride methode NIET AF! Dit kan tot zeer vervelende explosies lijden!!!)
Ik heb het een en ander toegevoegd voor extra veiligheid.
Het is een duidelijk en bruikbaar verhaal. Maar als chemicus en bekende zeikerd op het forum hier, wil ik toch een paar puntjes aanstippen bij het CuCl proces....
Ten eerste: Er komt geen chloorgas uit deze reactie. Je begint namelijk met chloride ionen (Cl-), en er is zeker geen enkele reactant aanwezig die deze kan oxideren naar Cl2.
Over verwarmen: Verwarmen versneld de reactie wel degelijk. Niet alleen theoretisch bekeken vanuit de kinetiek, maar ik weet het ook zeker uit ervaring. Essentieel is verwarmen trouwens niet.
Lucht doorleiden: Dit kan wel degelijk tijdens het etsproces, en zorgt ervoor dat de vloeistof in beweging blijft en zodoende sneller kan etsen. Zeker bij grote printen een voordeel, omdat anders de randen sneller wegetsen dan het midden. Het verhaal over sneller ontleden van H2O2 in aanwezigheid van lucht moet je me uitleggen hoor. De reactie H2O2 -> H2 + 1/2 O2 loopt volledig af naar rechts, en de concentraties van H2 en O2 in het mengsel doen hier weinig aan af. De beperking is 100% kinetisch, zuur en temperatuur versnellen.
Etsmiddel kun je trouwens veilig mengen met (verdunde) natronloog, mits je het rustig aan doen. Het mengsel wordt op zn hoogst warm, en je zult koper (dihydroxide) zien neerslaan als blauwe vlokken.
Over de veiligheid: Etsmiddel is geen snelwerkend vergif, maar wel iets waar je een beetje mee moet oppassen. Ogen beschermen lijkt me het belangrijkste, als je het aan je huid krijgt helpt spoelen met veel water afdoende.
Nu heb ik twee verschillende soorten info, kan iemand de juiste aangeven of het artikel evt. aanpassen ??
[Reactie gewijzigd op woensdag 19 februari 2003 12:07:44]
In dit topic bespreken we wat er nu wel en wat er nu niet klopt.
nog even een stomme vraag misschien, als ik
ijzer(III)chloride zou gebruiken, moet ik dat dan naar de chemokar brengen of mag dat gewoon door de gootsteen?
Ja, dit moet naar de chemokar, ijzer (Fe of Ferrum) heeft namelijk een atoom getal hoger dan 20, en is dus een zwaar metaal en moet naar de chemokar
Je moet het naar de chemokar of afvalinzamelpunt brengen omdat er koper in de oplossing zit. Een ijzer-oplossing mag wel in het riool. IJzer is zelfs zeer gewenst in een waterzuivering omdat het fosfaat neerslaat.
[Reactie gewijzigd op maandag 18 april 2005 14:32:19]
Waar heb je dan van die chemokarren?
Of kun je dat wegdumpen bij een plaatselijke elektronicazaak?
Ik vind het wel belangrijk om te weten waar ik mijn overgebleven chemische rotzooi kwijt kan.
Informeer daarover bij je gemeente.
Meestal kun je het naar een gemeentewerf brengen.
[Reactie gewijzigd op maandag 18 april 2005 14:33:38]
Als ik deze reacties zie wil ik jullie toch laten delen in mijn ervaring,
ik ben geen chemicus en weet dus niet welke reacties er allemaal plaatsvinden maar:
ik maak wel al 35 jaar printjes
ik gebruik al 25 (nee 30)jaar dezelfde etsvloeistof (ijzerperchloride)
jaja, dezelfde, niet weggooien, pak een oude plastiekfles van wasmiddel en dat goedje houd daar een eeuwigheid in
mijn printjes zijn zonder verwarmen van de vloeistof op een kwartiertje afgebeten, zuiver, zonder dat de baantjes aangevreten zijn (heb er zondag nog eentje geetst)
geen ingewikkelde toestanden, maak gewoon een systeempje waarmee je een oude ijscreemdoos langzaam op en af laat bewegen, bv een plankje met daaronder een ruitewissermotortje (mijn systeempje komt uit een oude kanaalkiezer van een tv)
je zal zien, als je daar een printje in gooit zie je het etsen onder je ogen en vergeet je al de ingewikkelde toestanden
en gezien ik mijn etstmiddel al 30 jaar gebruik denk ik dat ik nooit nog ander moet kopen.... etst nog altijd even goed....
ps: als je het in de fles terug giet en enkele weken erna terug in een bakje om het volgende printje te etsen zakt de smurrie naar beneden, giet voorzichtig en je hebt altijd proper etsmiddel...
misschien iets dat je kan toevoegen bij het CuCl procces:
2Cu + 2HCl + H²O² --> 2CuCl + 2H²O
vervang wel de ²tjes door de lage twee(je weet wel subscript ipv superscript)
Ahja en de CuCl ontbind in Cu+ en Cl-
Misschien kun je er ook bij vermelden dat je zeker niet je afvalproduct mag mengen met aceton, want dan krijg je acetonperoxyde en in combinatie met koperchloride kan dit een zwaar explosief worden.
Ik weet het, ik had het in me lijstje staan, net zoals dat je het niet moet mengen met natronloog. Ik heb dit overwogen alleen dan krijg je mensen die het dan een uitdaging vinden om het wel te proberen dus het is in dat geval beter het niet te vermelden. Vond het een moeilijke keuze.
Ik denk dat achterhouden van info geen goede voorlichting is. Misschien is het beter te schrijven dat er inderdaad een gevaarlijke explosieve oplossing ontstaat, maar dat het geen effectieve manier is om explosieven te maken.
Waarschijnlijk is 't voor jullie natuurlijk heel standaard... maar wat gaat er aan het etsproces vooraf? Hoe zorg je dat die baantjes niet worden opgelost?? Met fotolak ja..? Maar waar krijg je die en hoe krijg je die... is dat een soort viltstift maar dan met fotolak?
Zie het andere artikel over het maken van printjes.
cool. De truuk met de h2o2 kende ik nog niet
ik heb jaren terug de pcf FAQ gestart op usenet.
als je wilt mag je die hier neerpoten ook ( is wel in het engels).
http://www.vincenthimpe.com/electronics/pcbfaq/The_PCB_Faq_3_0.html
ik wilde ijzer3chloride halen bij de electroboer maar die vertelde me dat dat al een paar jaar is verboden i.v.m. milieu redenen. stond ik daar dus een beetje stom te zijn.
misschien is dit handig om ook hier te melden. dus bij deze.
[Reactie gewijzigd op vrijdag 14 januari 2005 16:21:26]
Bedankt, ik heb het toegevoegd. Op sommige plekken is ijzer3chloride nog wel te krijgen, maar officieel mag het idd niet meer verkocht worden.
En dan wil ik nog even toevoegen dat mocht je etsvloeistof verontreinigd zijn met aceton, GOOI HET DAN ZO SNEL MOGELIJK WEG. want wanneer je het bijvoorbeeld in een fles doet gaat het na een tijdje (lees een half uurtje) reageren en dan kunnen AP(acetonperocide)kristallen worden gevormd in de dop, welke door wrijving ook worden gedetoneerd! dus wanneer je dan na een week weer wilt gaan etsen en je draait de dop open, kan dit zeer desastreuze gevolgen hebben. Geloof me, AP is krachtig genoeg om je hand te amputeren in zo'n geval!
Wat het verbod op die ijzer3chloride betreft, dit lijkt mij een maatregel die enkel in Nederland van toepassing is, want ik heb het hier gisteren nog gewoon gekocht in de eerste de beste electro-zaak die ik ben binnengelopen. Wel in Belgie natuurlijk.
Maar misschien een oplossing voor diegenen die moeilijkheden hebben om er nog aan te geraken....
Ijzerchloride is ook nog bij www.grootaers.nl verkrijgbaar (heb daar zelf ook gehaald)
Help.. kom er niet uit!
Ik gebruik al jaren de koperchloride variant. Dat dus met 30% zoutzuur en 30% h2o2. Nu zijn beide niet meer verkrijgbaar hier. De nieuwe flessen zijn 10% zoutzuur en 3% h2o2. Maar.... hoe bereken ik nu de nieuwe verhouding??? dus 90% water 8% zz en 2% h2h2?? Snap er geen biet meer van.
Mvg,
Fred
[Reactie gewijzigd op vrijdag 2 september 2005 15:38:58]
Misschien nog een reactie van mij...
FeIII-chloride wordt omgezet in FeII chloride bij koperetsen (onder vorming van CuCl2), en dit FeCl2 kan redelijk zonder problemen in de gootsteen. Waarom? Omdat bij de RWZI naar mijn info OOK FeCl2 wordt toegevoegd om redenen van biologie van het rioolwater, zogenaamde titratie.
Rioolwater schijnt minder aeroob te worden zo.
Heb je al eens fijnetskristal gebruikt? Gaat ook heel goed en is vlot in de elektronicahandel verkrijgbaar. Moet alleen een tikkeltje opgewarmd worden om goed te werken. Goed artikel trouwens, hoe meer mensen er printjes maken, hoe meer mensen er door zullen gaan met electronica. Al eens een HF-schakeling gemaakt op breadboard? Zal je wel rap van gedacht veranderen. Nog een tip echter: Best eerst boren, en daarna lak verwijderen. Probeer zo weinig mogelijk met je vingers de baantjes aan te raken, omdat de koper zo rapper oxideert. Als de lak er al af is bij het boren, staan er veel vette poten op de print. Na het solderen kan je ook PCB-vernis gebruiken als je het compleet wil maken.
Ik vind het jammer dat er niets over Natrium- en ammoniumpersulfaat in de details wordt vertelt, ik ben namelijk wel van plan dit te gebruiken ondanks dat het gevaarlijk is voor het milieu, volgens mij zijn er wel meerdere etsstoffen schadelijk voor het milieu.
Kijk.
Dit zijn nog 'es heel nuttige artikelen...
Scheelt me kilometers draad solderen op van die pruts-maar-raak-voor-die-knaak printjes...
knap artikel!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
Men apotherker wil dat mengesl van water zoutzuur en waterstofperoxide maken voor mijn
Uit wat ik verstaan heb is de volgende hoeveelheid van elk genoeg?
90% H²O
8%Zoutzuur
2%Waterstofperoxide
he jongens (en meiden)
waar kan je een soort oefen printplaat kopen om eerst op te oevenen want ik ben bang dat ik het verpest als je het weet wil je het dan naar dit @mailderes stuuren blackes444.mark@hotmail.com later
Hier wordt 3 minuutjes belicht met 2x13W UV-A lampen op een 7,5 cm afstand.
Ontwikkelen doe ik met NaOH oplossing. Het ontwikkelen duurt een 3 tal minuutjes met een 1 molair oplossing. (40g NaOH oplossen in 1L)
Ik ets met HCl + H2O2 oplossing.
Uit de reactievergelijking:
2Cu + 2HCl + H²O² --> 2CuCl + 2H²O
halen we dat er dubbel zoveel HCl in het mengsel moet zijn.
Ik gebruik volgende samenstelling: 6,7% HCl; 3,3% H²0²; 90% H²O. Als je basisproducten van 30% gaat aflengen, neem dan respectievelijk 22, 11 en 67 delen.
Zonder opwarmen van de etsvloeistof is de klus in een 3-tal minuutjes geklaard (Bungard standaard printjes)
Afspoelen tussen iedere stap, fotolak nadien met aceton verwijderen.
hallo allemaal, ik zou ook graag printjes willen maken ,het ontwerp en etsen maar ik heb geen idee hoe ik dat aan zou moeten paken kan iemand me dat uitleggen?
hee bedandkt alvast.
hi
Ik vraag me af of iemand ervaring heeft om een alumium pcb materiaal te etsen.
Ik heb een plaat aluminium (1.5mm) met zeer dunne isolatie laag en daar boven op een koper laag van 35 um. vermoedlijk zal het aluminium gaan reagren
hallo,
ik zoek een procedure om op aluminium plaatjes van 1mm dik tekst te etsen zoals de plaatjes die vroeger op electrish huishoudapparatuur hing of op industriele machines,meestal was het plaatje volledig zwart en de tekst was dan het natuurlijke kleur van het aluminium wie kan me helpen hiermee?
dank bij voorbaat,phil
junkers@londoner.zzn.com
Even nog een weetje over het afsluiten van de fles,
Je bent klaar met het etsen,
je sluit je fles met waterstofperoxide in af.
Als de fles afsluit heb je 1 bar.
als je de fles 500 sec laat staan heb je 2 bar.
een petfles kan ongeveer 10 bar aan.
5x500 = 2500 : 60 = 41,
Dus na 41 min zit je hele garage (inclusief de kat) onder het waterstofperoxide
Altijd aan denken!
wel eens een goiee water raket van een petfles gezien? zo gaat dat dan ongeveer