Zelf gemaakte print plaat door etsen gids of boek?

Hallo momenteel ben ik op zoek naar een gids of boek voor het maken van print platen door middel van etsen. Weet iemand een goed boek of gids om te volgen en om het ook diep gaan uit te leggen?
Als ik mogelijk fouten maak hoor ik het graag.

Misschien niet helemaal wat je zoekt, maar bij Elektor kan je wel veel artikelen vinden die met dit onderwerp hebben te maken.
https://www.elektormagazine.nl/search?query=etsen

Hebben we zelf op CO een mooi verhaal over.

https://www.circuitsonline.net/artikelen/view/1/print

Ik zou er tegenwoordig zelf niet meer aan beginnen. Binnen week heb je er 10 stuks uit china, voor weining

't Is leuk als experiment om te zien hoe het werkt, maar voor de praktijk is "De Chinees" een stuk handiger en goedkoper... ;)
(daarbij is werken met natronloog, zoutzuur, waterstofperoxide, ferrichloride, natriumpersulfaat e.d. niet zonder risico's...)

ik begrijp dat het tegenwoordig niet echt meer een ding is omdat het simpel weg goedkoper is maar het lijkt mij een mooi project om te doen om te begrijpen hoe het gemaakt kan worden en ik gebruik natuurlijk wel persoonlijk veiligheid materiaal
En iedereen bedankt voor je pointers naar informatie.

Van wat ik er.nog can weet

Wat het lastigste is om.in het begin goed te krijgen is de tijd van het belichten.
Tijdens het etsen zie je wel wat er gebeurt en kan je het eventueel eruit halen of het goed gaat en al bijna klaar is.

Een goede donkere egale zwarte afdruk is het meest belangrijk.

Heb het zelf maar 4x gedaan waarvan 3x niet goed was, dus het leert vrij snel.
Maar ik gebruikte fe3 en dat geeft veel troep en vlekken op je werkplek die er niet meer uitgaan.

Belichten lukte nooit bij mij,ik deed het met wrijfsymbolen. dat werkte redelijk, maar dat duurde lang.En dan had je nog maar 1 print.
Tegenwoordig maak ik het schema met Eagle, en aan de hand daarvan de boardlayout, en stuur het naar een printenboer.

Frits heeft op zijn website ook het nodige staan :
https://www.picbasic.nl/etsen_menu.htm

Zelf zou ik er ook niet meer aan beginnen daar er qua apparatuur toch wel een investering gedaan moet worden :
- Belichtingsbak
- Etsbak met verwarming + pomp
- Printboormachine met hardmetalen boortjes
- Afkooppremie voor vrouw/vriendin/partner voor de vlekken die je niet meer uit het aanrechtblad of spoelbak krijgt

[Bericht gewijzigd door bprosman op (64%)]

Goed belichten is niet zo moeilijk. Wel is die belichting afhankelijk van diverse factoren, zoals hoeveel UV licht komt er uit de belichtingsbak, en hoe doorzichtig je transparant met sporen is.

Om de optimale belichtingstijd te bepalen moet je eerst een proefstrook maken.
Voorbeeld: je verwacht een goede belichting bij 2 á 3 minuten. Je maakt dan een proefstrook door een kwart 1min te belichten, volgende kwart 2min, derde kwart 3 min, en het laatste stuk 4min.

Praktisch gaat dat het best door een zwart kartonnetje tussen print en lichtbak te leggen, en dan na elke kwart belichting een stukje op te schuiven.
Wel je printlayout aan de print vastzetten met stukjes tape, zodat ze niet ten opzichte van elkaar kunnen verschuiven....

Je kunt dan goed beoordelen welke belichtingstijd optimaal is. En daar in het vervolg al je printen mee belichten.
Wel de andere variabelen constant houden. Zoals de ontwikkeltemperatuur, en hoe vers de print en de ontwikkelaar is :-)

groet, Gertjan.

Ik deel de mening van een aantal anderen, ik zou er niet meer aan beginnen.
De schakelingen zijn tegenwoordig al snel met een CPU en smd onderdelen en dan moet je zo nauwkeurig werken dat het bijna niet te doen is, zeker zonder een hoop ervaring.
En er zal ook software moeten komen om te tekenen waar je ervaring mee moet opdoen.
Zelf heb ik alles nog staan, doe het ook niet weg, maar gebruik het zelden nog.

Misschien kan TS, als hij het wel wil, een vraag advertentie in V&A zetten.
Er zijn genoeg hobbyisten die niet meer zelf etsen en het hele spul wel willen verkopen.
Dan kan je meteen uitleg vragen.

Leuk om te horen dat iemand nog "old school" printplaatjes wil maken.
Ik begrijp de reacties van opsturen naar de chinees, maar ik doe dat niet en maak ze nog gewoon zelf. Dat geeft toch extra voldoening vind ik. (Zal ook wel met mijn leeftijd te maken hebben)
Een dure etsbak is geen noodzaak, een hoge voorraadbus van de action voldoet ook. Verder nog een aquariumpompje met bruissteentje en aquarium verwarming.
Er staan zat filmpjes op YT hoe het etsen moet. Persoonlijk ets ik altijd ok 35-40 graden, dat gaat lekker snel.
En uv gevoelige printplaat koop ik bij een bedrijf in Waalwijk (zoek op elektronicawinkel Waalwijk)

In den beginne... maakte ik printjes door direct op koper te tekenen met speciale inktverf en te etsen in ammoniumpersulfaat (toendertijd verkrijgbaar als kitje). Die inktverf werd snel vervangen door Edding3000 inkt uit een navul flesje, het ammoniumpersulfaat door FeCl3.

Na een paar printjes bij 'de detailhandel' te hebben laten maken via het belichtingsproces (voor een exorbitant bedrag) ben ik dat zelf maar gaan doen om kosten te sparen.
Ik had er een belichtingsbak voor gebouwd met drie 20W UV-TL lampen erin en dat werkte, laten we zeggen, soort van OK. De afstand tussen de lampen en de print bleek te klein voor een egale belichting, dus ik was constant in de weer met afstandsblokken en ander ongerief.
Tijd was meestal een minuut of 4, afhankelijk van de ouderdom van het printmateriaal.
Later ben ik overgestapt op een gezichtsbruiner, die leverde egalere belichting en deed het in 2 à 3 minuten.

Ontwikkelen met gootsteenontstopper (die witte NaOH pilletjes), een eierlepeltje (of twee) op een liter water; op ca. 22°C. Onder de 17° doet het vrijwel niets, boven de 30° lost ook het belichte deel in no time op.

Héél goed afspoelen voor de volgende stap: etsen; ontwikkelaar en FeCl3 verdragen elkaar slecht: er kan chloorgas vrijkomen.

Ik etste met chemisch zuiver FeCl3 in een zeer sterke oplossing (geloof iets van 400g per liter) op ca. 60°C in een glazen pot (au-bain-marie) en veel beweging; etstijd 3-6 minuten. Continu controleren ivm onder etsen van sporen: uit het bad halen zodra het patroon volledig is geëtst. Onder de 17° verloopt de reactie te traag en vreet ook het sporenplan aan, boven de 80° onstaat er een onoplosbaar neerslag wat zo fijn is dat het zich niet laat uitfilteren en de oplossing onbruikbaar maakt.
Hoe fijn? In een vergeten fles met 'aangetaste' oplossing was na 2 jaar(!) nog niet eens alles bezonken...
Een liter gaat ongeveer een vierkante meter printplaat mee voordat de activiteit merkbaar minder wordt, dan afvoeren naar een milieudepot.
Oppassen met morsen en spetters: de vlekken zijn permanent.

Na goed afspoelen en drogen de gaatjes boren.
Toerental: zo hoog mogelijk, minimaal 3000/min.; een Dremel of soortgelijke is aan te raden.
'Gewone' HSS of Cobaltboortjes verslijten ERG snel: na zo'n 70 gaatjes is het wel gedaan.
De gebruikelijke printboortjes gaan veeeeel langer mee maar breken snel als je geen vast hand of stabiele kolomboor hebt, of als het toerental te laag is.

Als laatste, reinigen met fijne staalwwol (ben je ook meteen alle braampjes kwijt) en voorzien van soldeerlak.

Ik heb met deze methode heel veel printjes gemaakt (ook dubbelzijdig) voordat ik overstapte op 'de chinees'.

Weet je al of het een enkelzijdig of dubbelzijdig printje is/wordt?
Enkelzijdig is nog zelf te doen maar bij dubbelzijdig zou ik er niet eens meer over nadenken en die gewoon laten maken, bij de Chinees dus.
Voordeel is ook dat je ook de onderdeel benamingen en koperbescherming kan laten afdrukken, lukt je thuis ook niet..

Voor sommige toepassingen kan ik mij voorstellen dat een klassieke uitvoering van de print relevant is. Ik weet eigenlijk niet hoe dicht men daar eenvoudig bij kan komen met "de Chinees".
Er zijn ook nog mensen die chemisch fotograferen.. :)

Vroeger etste iedereen zelf, omdat men daarmee gestopt is zouden goede spullen vrijwel gratis moeten zijn. Mijn eigen ets- en belichtingsbak heb ergens na 2007 weg gegeven.
Wees bedacht op problemen met verouderd printmateriaal. Allicht is het zelf aanbrengen van een resist nu met de informatie en materialen van internet te doen en de weg om te gaan.

Op donderdag 25 september 2025 08:32:24 schreef revado:
Ik deel de mening van een aantal anderen, ik zou er niet meer aan beginnen.
De schakelingen zijn tegenwoordig al snel met een CPU en smd onderdelen en dan moet je zo nauwkeurig werken dat het bijna niet te doen is, zeker zonder een hoop ervaring.

Mwah, dat is nog wel te doen. Kwestie van een goede printer en goede belichter.

De grootste ellende is als je dubbelzijdig wilt beginnen, dan wordt het allemaal wat moeilijker. Zeker als je ook nog via's er in wilt maken.

En er zal ook software moeten komen om te tekenen waar je ervaring mee moet opdoen.

Dat moet je toch, ook als je je gerbers naar de PCBchinees gooit. Tegenwoordig lijkt KiCad daar een vrij logische keuze. Daar ben ik recent ook naar overgestapt.

Zelf heb ik alles nog staan, doe het ook niet weg, maar gebruik het zelden nog.

Ik heb het allemaal opgeruimd, die ellende met smerige chemie en meuk die een hoop plaats inneemt.

Ik kan alleen maar adviseren: Niet meer aan beginnen.

Op donderdag 25 september 2025 09:18:47 schreef Aart:
Voor sommige toepassingen kan ik mij voorstellen dat een klassieke uitvoering van de print relevant is. Ik weet eigenlijk niet hoe dicht men daar eenvoudig bij kan komen met "de Chinees".

Je kunt prima printen laten maken zonder resist en silkscreen als je dat "voor de look" zou willen.

Dat is overigens ook nog een reden om het te laten maken, zelf met resist en silk gaan knoeien is nog een extra laag complexiteit die je er "bij de Chinees" gratis bij krijgt.