Rekenen aan een buizeneindtrap

rob040

Golden Member

Ik heb me nooit beziggehouden met buizen techniek, maar nu is blijkbaar toch het moment gekomen om eens te kijken wat ik begrijp en wat niet.
Als ik naar onderstaand schema kijk en ik wil narekenen of de weerstanden van anode naar massa een beetje kloppen en wat de anodestroom gaat worden wil ik weten hoe de buis zich gedraagt.

Dus de datasheet er even bij gepakt:

De anodedissipatie mag maximaal 13W zijn. Bij 250V kom ik op een anodestroom van 52mA per anode.
Maar om verder te rekenen moet ik weten welke spanning over de buis valt.
Nou zie ik een Rk van 250Ω in de datasheet. Is dat de weerstand om mee te rekenen, of is dat te makkelijk gedacht?

Eerst bepaal je de gewenste instelling met behulp van de anodestroom/roosterspanning grafiek.
Wanneer de gewenste anodestroom van bijvoorbeeld 30mA loopt bij een roosterspanning van zeg -20V, is daarmee de kathode weerstand te berekenen.
Die is dan 20V/30mA.

Met een transformator in de anodeleiding is er eigenlijk geen spanningsval. Maar voor de instelling in klasse A gebruik je voor de anode belastingsweerstand te berekenen de helft van de voedingspanning, gedeeld door Ia. Dat is 1/2 (Ub-Uk) Ub is de voedingsspanning Uk is de kathode spanning.

Telefunken Sender Systeme Berlin

De totale stroom gaat via de loper van P1. Is dat schema echt zo?

rob040

Golden Member

Eerst bepaal je de gewenste instelling met behulp van de anodestroom/roosterspanning grafiek.
Wanneer de gewenste anodestroom van bijvoorbeeld 30mA loopt bij een roosterspanning van zeg -20V, is daarmee de kathode weerstand te berekenen.
Die is dan 20V/30mA.

Ik vind twee grafieken:

Ik neem aan dat ik bij de tweede moet kijken en dan zie ik max. 180V anodespanning. Dus de +250V op de trafo zou al teveel zijn...
Bij 45mA Ia zou er dan ~92V roosterspanning geven. Klopt dat?

Met een transformator in de anodeleiding is er eigenlijk geen spanningsval.

Die snap ik even niet... Waar niet?

rob040

Golden Member

Op 2 maart 2022 15:48:27 schreef Brightnoise:
De totale stroom gaat via de loper van P1. Is dat schema echt zo?

Beetje veel voor een potmeter, maar zo is het schema voor nu. Al is het maar om even te begrijpen.
Ik heb ook wel FET's gezien op die plek om te regelen...

En om -90 volt Vgk over de kathodeweerstand te laten "vallen"... Is het een elektrische kachel?

Met een transformator in de anodeleiding is er eigenlijk geen spanningsval.

De gelijkspanning geeft geen spanningsval over de wikkelingen, tijdens de ruststroom.
Maar wanneer je daarover heen zou meten met een scoop tijdens er muziek of wat dan ook versterkt wordt wel natuurlijk.
Over de helft van de totale primaire winding en die andere helft ook natuurlijk, is de gelijkspanning nul volt.
Maar dat is niet het geval voor wisselspanning.

Een klasse A versterker kan en wordt meestal met een weerstand in de anodeleiding gebruikt, hetzelfde als transistoren in klasse A.
En over die anode weerstand/collector weerstand valt dan wel gelijkspanning.

Ja dat schema klopt niet echt, zo blaas je de potmeter op.
Als je wilt experimenteren om de buis op te meten, dus zijn karakteristiek te kunnen meten, kun je de kathode gewoon direct aan de negatieve voedingslijn aansluiten.
Er moet dan wel negatieve roosterspanning opgezet worden, anders gaat het helemaal mis.
Ik zou eerst de roosterspanning inschakelen en daarna pas de anodespanning er op.

Het instelpunt heb je correct bepaald, bij -92V is de anodestroom 45mA.

Door nu het meest lineaire gedeelte te pakken uit die grafiek, voor de anodestroom, bij een anodespanning van in dit geval 180 Volt.
Kom je inderdaad uit op die -92 Volt roosterspanning.
Daaronder is de lijn van de anodestroom niet meer lineair en loopt in een boogje.
Je kan nu precies zien hoeveel de wisselspanning op het rooster kan zijn bij een bepaalde anodestroom, in het geval van een klasse AB versterker dus.
Voor een klasse A instelling zou die roosterspanning midden in de lineaire lijn van de anodestroom vallen.

Telefunken Sender Systeme Berlin
rob040

Golden Member

En om -90 volt Vgk over de kathodeweerstand te laten "vallen"... Is het een elektrische kachel?

Ik snap de relatie met vermogen hier even niet. De spanning op de kathode is -90V t.o.v. het rooster, correct? Waar is de relatie met de anode en dus anodespanning)?
Volgens het voorbeeld van Martin is de kathodeweerstand ruim 2k (92V / 45mA).
Het kwartje is nog niet (helemaal) gevallen.

@Martin, mee eens dat er geen spanning over de trafo valt, die is laagohmig voor DC.
Ik heb geen symmetrische voeding, dus ben nog even aan het puzzelen wat je bedoelt. Ik denk aan klasse-A, 100mA zit mooi in het midden van de steile curve.
Maar dan moet de anodespanning (en dus roosterspanning) flink omlaag om niet over de Pmax van de anode te gaan.
Ik snap nog niet hoe ik die instellingen moet berekenen.

[Bericht gewijzigd door rob040 op 2 maart 2022 20:18:18 (34%)

Met negatieve roosterspanning zet je de kathode direct op de min van de hoogspanning.
Met een externe spanning uit een voeding zet je het rooster op dat negatieve potentiaal en de plus daarvan op de kathode.

Met een kathode weerstand, in serie met de minpool van de anodespanning, krijg je precies hetzelfde effect.
De buis staat dan automatisch "ge-biasd", z.g.n "self biasing"
Door de anodestroom die ook door de kathode loopt ontstaat een spanningsval over de kathode weerstand.
De positieve polariteit staat dan op de kathode en dus de negatieve op het knooppunt van de min van de anodespanning.

Het stuurrooster trekt geen stroom, maar is wel met een weerstand verbonden met de min van hoogspanning.
En daardoor staat er eigenlijk dus ook geen spanning over de rooster weerstand.
Het rooster mag daarom ook direct met de min van de anodespanning verbonden zijn.
Terwijl er wel spanning staat over de kathode weerstand, dus staat het rooster vanzelf ook op een negatieve spanning, ten opzichte van de kathode.

Telefunken Sender Systeme Berlin
rob040

Golden Member

Dank voor de uitleg, Martin!

Waarom zitten de roosterlekweerstanden niet gewoon aan aarde, in plaats van op een aftakking van de kathode weerstanden?Als de buizen meer stroom gaan trekken, stijgt hier ook de roosterspanning. Zou juist andersom moeten zijn.

rob040

Golden Member

@Buzzy: Ik heb het afgekeken van een Menno vd V eindtrap met EL34's en vervolgens de buizen aangepast.
Nou is de EL34 een penthode en zit daar intern een rooster aan de kathode, dus die zal zich anders gedragen.
Ik zit een beetje te klooien en snap jouw opmerking, dank voor de tip.
Zo komt ook de biasstroom instelling daar vandaan en heb ik twee triodes parallel gezet.
Meer biasstroom, dus ik knoei nog even verder met dat circuit. Vandaar mijn initiële vraag hoe met buizen te rekenen. ;-)

Als je het Engels machtig bent, is de website van Valve Wizard een mooie (praktijk)handleiding voor diverse buizenschakelingen.
Veelal gericht op gitaarversterkers, maar daar lees je wel doorheen.

Push pull versterkers:
http://www.valvewizard.co.uk/pp.html

En aan de linker kant nog een heleboel leesvoer:
http://www.valvewizard.co.uk/index.html

rob040

Golden Member

Leuke en leerzame linkjes, Boet. Dank je.