regelbare hoogspanning voeding

douwebakker

Golden Member

Goedemorgen,
Ik ben al enige tijd bezig met het maken van een regelbare gestabiliseerde hoogspanning voeding. Het ontwerp hiervoor vond ik op de site van Jan Poortman. Ik heb wel het een en ander aangepast.
De werking van deze voeding is me duidelijk, maar de functie van D3 en D4 ontgaat me.
Op de uitgang van de uA741 zou een spanning van ongeveer +14V tot -14V kunnen ontstaan. Dit geeft genoeg ruimte om T2 en vervolgens T1 te laten geleiden. De spanningsval van 1,2V over deze diodes is daarom helemaal niet nodig.
Zou je willen voorkomen dat er een negatieve spanning word doorgegeven naar T2 dan is één diode ook voldoend.
Daarom mijn vraag aan jullie. Waarom hier die twee diodes?
Douwe

Het bezit van de zaak is het eind van vermaak.

Allicht helpen deze het om de uitgang laag te houden totdat de 15V voeding en de referentie voldoende opgekomen zijn om effectief te regelen. Dus voor een net in- en uitschakelgedrag.

Maar ik zie ook een bleeder en een relais met eenzelfde soort functie, er hoort nog een stukje schema bij.

Sine

Moderator

Woef, met 100u aan de uitgang zal het wel stabiel blijven, maar dit verdient geen schoonheidsprijs.

Er is ook geen enkel vorm van stroombegrenzing, dus ik vraag me af wat er gebeurt als je hier een keer sluiting mee maakt.
R3,R4 T1 en T2 krijgen het ook ERG zwaar als je tot 0V wilt regelen, zonder er aan gerekend te hebben vermoed ik zelfs dat je de torren uitrookt.

[Bericht gewijzigd door Sine op donderdag 2 mei 2024 11:53:47 (25%)

douwebakker

Golden Member

Goedemiddag,
Bedankt voor jullie antwoorden.
@Aart, je zou inderdaad gelijk kunnen hebben dat het met het inschakelen te maken heeft, maar daarvoor is 1 diode toch ook voldoende. De bleeder aansluiting gaat via een 47k weerstand naar de voeding. Deze zal de Elko ontladen als het toesteluitgeschakeld is.
@Sine, je hebt gelijk hoor, de beveiliging is er nog niet. Het schema toont wat ik nu op 2 experimenteer printen heb staan. Uiteindelijk zal ik een 4,7 ohm weerstand direct achter de Fet plaatsen met daaroverheen een npn transistor met de collector naar de gate.
De bedoeling is om de stroom te begrenzen op ongeveer 100mA.
Wat T1, T2, R3 en R4 betreft: Deze lopen inderdaad tegen hun grenzen aan. Ik zal er even aan moeten rekenen. Ik ben erg blij met je opmerkingen, maar mijn vraag had betrekking op D3 en D4. Daarvoor heb je geen verklaring.
@Raaf, de weerstand van 330 ohm stond in de oorspronkelijke opzet van Jan Poortman als shunt om de stroom te kunnen meten. Hij zou dat een draaispoelmeter voor gebruiken. Voor een peaktech LCD meter volstaat een weerstand van 1ohm.

Het bezit van de zaak is het eind van vermaak.
douwebakker

Golden Member

@Sine, ik heb de weerstanden R3 en R4 aangepast naar 47K 2W. Een bijkomend voordeel is dat de uitgang spanning wat langzamer opkomt.
Gelijk de beveiliging er ingetekend. Bij 5R6 zal de begrenzing ongeveer 110mA zijn.
T1 en T2 zijn gewijzigd in MPSA44 (TO-92)

[Bericht gewijzigd door douwebakker op donderdag 2 mei 2024 15:54:38 (30%)

Het bezit van de zaak is het eind van vermaak.
Sine

Moderator

Hmja, het verdient nog steeds geen schoonheidsprijs is nog steeds smerig. Er zit zoveel capaciteit in dat het ding amper kan oscilleren. Maar dat maakt hem ook gruwelijk traag, en als bonus staat er bij een sluiting 100uF aan de uitgang te duwen. Daar kun je mee puntlassen.

C1 is veeel te groot en eigenlijk overbodig. Met C6 maak je de regeling kapot, dus daarvoor geldt hetzelfde.

Bij de variant waar ik mee aan het hobbyen ben zit er enkel 2,2u aan de uitgang, zelfs met 1u is hij nog stabiel.

Voor de stroombegrenzing heb je geen torretje nodig overigens, knoop de anode van die zener achter de shunt weerstand en je bent klaar :)

-edit-

Ah, je bent zelf creatief bezig geweest.
Het originele ontwerp gebruikt die zener truc voor de stroombegrenzing, MJE340's als regel torren en als bonus ontbreekt daar ook elk spoor van C6 en een lompe 100u uitgangs-C

Meer condensatoren is niet meer-beter ;)

Het is nog steeds een "van dik hout zaagt men planken" ontwerp, maar voor het voeden van buizenprojectjes is dat prima bruikbaar.

douwebakker

Golden Member

@Sine, In je laatste bericht schreef je "C1 is veeel te groot en eigenlijk overbodig. Met C6 maak je de regeling kapot"
Het eerste ben ik wel met je eens. In mijn proefopstelling gebruik ik 0.22uF en dat gaat ook goed.
Ik heb destijds C6 toegevoegd om oscillatie te voorkomen. Misschien is deze ook niet nodig. Dat ga ik uitproberen.

Jou opmerking over de zener voor de beveiliging spreekt me minder aan. Ik doe het liever met een transistor en een weerstand. Je kunt dan eenvoudiger de maximale stroom bepalen.

Ik heb voor de MPSA44 gekozen omdat ze in een TO-92 behuizing zitten en eigenlijk net zo geschikt zijn als de MJE340. Ze kunnen zelfs een wat hogere spanning aan.

De opmerking van Aart zou nog wel eens het juiste antwoord kunnen zijn op mijn oorspronkelijke vraag over D3 en D4. De laatste dagen heb ik daar veel over nagedacht maar ik kom ook niet tot een andere verklaring.

Verder lees ik in jouw bericht dat je zelf ook bezig bent met een dergelijke schakeling. Of is dat ook op basis van de voeding van Jan Poortman.
Welk type FET gebruik je eigenlijk? Ik heb er nu een IRPF50 in zitten, maar er zullen wellicht andere type's zijn die geschikter zijn.
Douwe

Het bezit van de zaak is het eind van vermaak.

Wat stabiliteit betreft vind het ook vreemd dat er geen weerstand zit tussen C2 en C3.
C2 krijgt zo geen eerlijke kans iets te doen?

Het is een beetje offtopic, maar zou het een idee zijn te spieken bij een bewezen ontwerp als de Delta E300-0.1 ? Mogelijk hangt de goede werking van het hier besprokene op een samenloop van toevalligheden.

En helemaal offtopic, als de E300-0.1 het niet redt grijp ik al snel naar een variac en een geïmproviseerde koper-en-blik voeding. Niet zo mooi als een kastje, maar het werkt prima en is voor b.v. het testen van eindtrappen wel zo realistisch.

Sine

Moderator

@douwebakker
Alles wat je in de gate gaat doen belemmert je regeling, die fet moet continu regelen om de brom en dynamische belasting er uit te filteren.

Die originele torren kunnen wat meer vermogen verstoken, dan passen ze (wellicht) wel in het ontwerp.

Zeker als je het als experimenteervoeding wilt gebruiken is de 100u uitgangs-C ook waanzin.

@Aart,
Daar hoort inderdaad ook een R-etje tussen. En er hoort ook een compensatie R/C-tje over de spanningsdeler.

De delta variant heeft ook een paar problemen en mag wat gemoderniseerder, maar het is beter dan deze constructie.

[offtopic, met excuses]
Van de 300 bestaan zoals van de meeste Delta voedingen verschillende generaties. De laatste (? met Torx schroefjes) heeft een dikke STE53NA50N MOSFET als regel-element, TL081/2 en zit volgens mij aardig in de richting van TS, hoewel hij allicht wel de topologie met de GND van de hulpvoeding aan de + toe zal passen. Heeft wel 4µ7 over de uitgang, overigens.

douwebakker

Golden Member

@Aart, goed gezien, het was me niet eens opgevallen. Ik zal een weerstand van 10k toevoegen.
De koper en blik voeding heb ik ook jaren gebruikt en werkt prima natuurlijk maar ik kies er nu niet meer voor.
De uiteindelijke bedoeling is om tot een apparaat te komen met meerdere regelbare voedingen.

  • voeding tot 400V voor de anode spanning
  • voeding tot 400V voor de schermroosterspanning
  • voeding tot 50V voor de gloeispanning
  • voeding tot -75V voor het negatief

Het toestel zal worden voorzien van LCD meters voor de diverse stromen en spanningen. In totaal 5 stuks.
Ik kan het dan gebruiken als universele voeding en , in combinatie met de afgebeelde unit, als buizentester.
@Sine, welke spanningsdeler bedoel je?
(R1 en R2), (R16,17,18 en R19) of (P1 en P2)

Het bezit van de zaak is het eind van vermaak.
blackdog

Golden Member

Hi douwebakker,

Er is al aardig wat gezegd over het schema wat je hebt laten zien.
Ik wil een beetje uitleg geven waarom jouw schema genereerd en de stappen die je hebt ondernomen om de voeding stil te krijgen.

Als eerste dit
De meeste opamps zijn zo gemaakt dat ze bij 1x versterking een fase marge hebben van rond de 60 Graden.
De uitzonderingen zijn vaak de hoge snelheids opamp die voor een minimale gain zijn gemaakt van b.v. 5 tot 35x.
Als je deze opamps 1x laat versterken dan genereren ze altijd!, ja dit is belangrijk in dit hele verhaal, ook al heb je een trage 741 in je voeding.

De spanning en stroom loop in een voeding schakeling heeft een fase marge nodig van minimaal 40 Graden.
Het is nog wat ingewikkelder, maar dat gaat te ver voor nu, want er is ook nog gain marge"" die ook van belang is. :-)

Waar gaat het nu mis bij heel veel mensen die zelf een voeding schakeling ontwerpen en/of aanpassen...
Dat is dus dat ze geen idee hebben wat nodig is voor een schakeling, zodat deze onberispelijk stabiel is.
Maak je niet druk, ik was er ook zo één. :+

Er spelen twee zaken mee die jouw schakeling niet inherent stabiel maken:

1e
Verkeerd toegepaste compensatie van de spanning loop, dat is C6, wat Aart aangeeft C2 en C3 en de uitgang condensator die veel te groot is voor deze toepassing, een paar uF is groot genoeg.

2e
Je kan eigenlijk nooit "versterking" toevoegen aan de loop van een opamp en dan geen maatregelen treffen het geheel weer stabiel te maken
en daarbij de regelsnelheid van de spanning loop "snel" te houden.

Waarom gaat het mis!
De schakeling rond T1 en T2 levert extra versterking en samen met je MOSFet bevind deze extra versterking zich binnen de spanning loop van de uA741,
Hierdoor blijft er weinig meer over van de gemiddel 60 grade fase marge waar de fabrikant de opamp op heeft ingesteld.

Jouw oplossing deze schakeling stabiel te maken is onder meer C6, ja die compenseert goed de extra versterking, maar je maakt daarmee je hele regelloop erg traag.
Hierdoor reageert de hele schakeling slecht op belasting variaties, met als gevolg grote variaties van de ingestelde uitgangspanning,
die je dan weer een beetje compenseert door de hele grote uitgang condensator.

De goede manier voor het compenseren kan onder meer als volgt:
De -ingang krijgt een extra weerstand van 10K naar de loper van de potmeter.

Hierdoor kan C2 zijn werk pas doen en is de impedantie die de -ingang van de opamp ziet veel stabieler en redelijk in balans voor de bias stromen van de uA741.
Meestal krijg je de loop optimaal door ook een serie weerstand met C2 op te nemen.
De waarden zal je zelf moeten uitvinden, de serie weerstand voor C2 geeft de loop voor kleine veranderingen wat meer snelheid tot reageren.

OK, dan nu de extra versterking door T1 en T2, je kan beginnen met T2 een emitter weerstand te geven van b.v. 100 Ohm.
Dit verlaagt de versterking, kijk wel of je voeding ver genoeg tot "0" kan regelen als je dit belangrijk vindt.

Nog een maniertje om de versterking van dit trapje te verlagen is C6 in de schakeling te laten maar een serie weerstand op te nemen, denk als start aan 1 to 22K.
nog een manier is de spanning deler R6 en R7 in verhouding groter te nemen, b.v. R7 1K en R6 3K9, dat verlaagt de versterking met ongeveer 5x.
Hier niet te ver in gaan, de uitgang van de opamp moet in ene normale toestand niet hoger komen dan +12V bij de voorgestelde -+15V voeding van de opamp.

Dan nog even de twee dioden D3 en D4, er is maar één diode nodig, en diend dient er voor, dat de basis van T2 geen negatieve spanning krijgt.

Hoeveel van mijn opmerkingen hierboven zal moeten uitvoeren om een goed werkende schakeling te krijgen voor een voldoende stabiele spanning?
Je kan gaan proefondervindelijk gaan uitzoeken, maar LTSpice is wat dit betreft een goede optie om inzicht te krijgen.

Groet,
Bram

You have your way. I have my way. As for the right way, the correct way, and the only way, it does not exist.
douwebakker

Golden Member

@Bram, ook jij bedankt voor je uitgebreide bijdrage. Ik zal je adviezen zoveel mogelijk opvolgen
Het schema is op meerdere punten nu aangepast.
De configuratie rond de C2 laat ik even zoals die was.
Ik heb de schakeling op 2 experimenteer printen. Een gedeelte op 5,08 mm eilandjes board en het regelgedeelte op 2,54 mm eilandjes board.
Het zal wel even duren voordat alle wijzigingen zijn doorgevoerd. Als ik het getest heb kom ik er graag op terug.

Het bezit van de zaak is het eind van vermaak.
douwebakker

Golden Member

Dag Medeforumers,
Vandaag heb ik nog wat wijzigingen in de regelbare gestabiliseerde voeding aangebracht.
De weerstanden R3 en R4 zijn weer terug op de vroegere waarden van 15kohm, maar dan zijn het nu 2W types. Ook is D4 komen te vervallen.
Oorspronkelijk waren het er 2 in serie en ik vroeg me al steeds af waarom 2. Nu de betreffende diode diende er alleen maar voor dat er geen negatieve spanning op T2 zou komen en dat gaat met eentje ook prima. De besproken verzwakker met Bram, R6 en R7 heb ik niet veranderd. Ook de serieweerstand R23 is niet gebeurt.
Toegevoegd is R21. Deze heeft een waarde van 10k. Ik heb voor deze waarde gekozen omdat R12 ook 10K is en dan hangt aan de ingangen van de 741 dezelfde impedantie, vandaar.
Als beveiliging heb ik gekozen voor Transistor T6 in combinatie met een weerstand van 5,6 ohm. Bij een stroom van zo’n 110mA treedt deze in werking.
Tenslotte is C5 aangepast. De waarde van 50uF was veel te groot. Nu zit er 0.22uF op die plek.
Er zijn meer aanbevelingen aan de orde geweest, maar voorlopig zal ik het hier bij laten. De voeding werkt zo immers prima.
Tot slot nog even wat rekenwerk gedaan voor wat betreft de weerstanden R3, R4, T1 en T2.
Bij een uitgangsspanning van 0V valt de hele 440V de T1 en T2, maar loopt er geen stroom. Er is dan ook geen dissipatie in deze onderdelen. Op de basis van T1 staat dan ongeveer 150V. Bij een uitgangsspanning tot 150V zal T1 volledig in geleiding zijn. De stroom die er dan loopt is (440-150)/30K = 9,66mA T2 verstookt op dat moment 150x0.009=1.5W. Dit valt ruim binnen de grenzen van de MJE340. R3 en R4 dissiperen dan samen (440-150)/x 0.00966=2,8W
Is de uitgangsspanning 300V dan loopt er een stroom R3,R4 enz. van (440-300)/30=4.7mA Het vermogen in die twee weerstanden is dan 140x0.0047=0.66W Op dat moment worden er in T1 en T2 300x0.0047=1.41 W verstookt dat is 1.71W per transistor.
Dan bij 400V. Er loopt dan door R3 en R4 40/30=1.33mA. In voorgaande berekeningen heb ik voor het gemak de basisstroom van de transistors verwaarloost. Vast staat in elk geval dat voor R3 en R4 een vermogen van 2W ruim voldoende is.
Het gewijzigde schema stuur ik hierbij mee. Voor wat de IRFPF50 betreft, als iemand hiervoor een beter alternatief heeft laat het me dan weten. Dat geld ook voor opmerkingen over de schakeling.
Douwe

Het bezit van de zaak is het eind van vermaak.
douwebakker

Golden Member

Dag Medeforumers,
Vandaag heb ik nog wat wijzigingen in de regelbare gestabiliseerde voeding aangebracht.
De weerstanden R3 en R4 zijn weer terug op de vroegere waarden van 15kohm, maar dan zijn het nu 2W types. Ook is D4 komen te vervallen.
Oorspronkelijk waren het er 2 in serie en ik vroeg me al steeds af waarom 2. Nu de betreffende diode diende er alleen maar voor dat er geen negatieve spanning op T2 zou komen en dat gaat met eentje ook prima. De besproken verzwakker met Bram, R6 en R7 heb ik niet veranderd. Ook de serieweerstand R23 is niet gebeurt.
Toegevoegd is R21. Deze heeft een waarde van 10k. Ik heb voor deze waarde gekozen omdat R12 ook 10K is en dan hangt aan de ingangen van de 741 dezelfde impedantie, vandaar.
Als beveiliging heb ik gekozen voor Transistor T6 in combinatie met een weerstand van 5,6 ohm. Bij een stroom van zo’n 110mA treedt deze in werking.
Tenslotte is C5 aangepast. De waarde van 50uF was veel te groot. Nu zit er 0.22uF op die plek.
Er zijn meer aanbevelingen aan de orde geweest, maar voorlopig zal ik het hier bij laten. De voeding werkt zo immers prima.
Tot slot nog even wat rekenwerk gedaan voor wat betreft de weerstanden R3, R4, T1 en T2.
Bij een uitgangsspanning van 0V valt de hele 440V de T1 en T2, maar loopt er geen stroom. Er is dan ook geen dissipatie in deze onderdelen. Op de basis van T1 staat dan ongeveer 150V. Bij een uitgangsspanning tot 150V zal T1 volledig in geleiding zijn. De stroom die er dan loopt is (440-150)/30K = 9,66mA T2 verstookt op dat moment 150x0.009=1.5W. Dit valt ruim binnen de grenzen van de MJE340. R3 en R4 dissiperen dan samen (440-150)/x 0.00966=2,8W
Is de uitgangsspanning 300V dan loopt er een stroom R3,R4 enz. van (440-300)/30=4.7mA Het vermogen in die twee weerstanden is dan 140x0.0047=0.66W Op dat moment worden er in T1 en T2 300x0.0047=1.41 W verstookt dat is 1.71W per transistor.
Dan bij 400V. Er loopt dan door R3 en R4 40/30=1.33mA. In voorgaande berekeningen heb ik voor het gemak de basisstroom van de transistors verwaarloost. Vast staat in elk geval dat voor R3 en R4 een vermogen van 2W ruim voldoende is.
Het gewijzigde schema stuur ik hierbij mee. Voor wat de IRFPF50 betreft, als iemand hiervoor een beter alternatief heeft laat het me dan weten. Dat geld ook voor opmerkingen over de schakeling.
Douwe
[attachment=0]

Het bezit van de zaak is het eind van vermaak.
douwebakker

Golden Member

Goedenavond,
Nog even een vraag over de voeding in geval van kortsluiting.
Als er per ongeluk sluiting optreed in hetgeen je op zo’n voeding aansluit is dan de beveiliging met een transistor wel snel genoeg.
DEZE STAAT INGESTELD OP 110 mA
Is een extra zekering van 500mA daarvoor een oplossing?
Douwe

Het bezit van de zaak is het eind van vermaak.
benleentje

Golden Member

Een goede snelle regeling regelt een stuk sneller dan wat een zekering doet. Een zekering zit in de order grootte van 10mS tot 0,3S. 10mS is het pas als de kortsluitstroom 10x groter is al de waarde van de zekering

Naast de regeling zit er voor de uitgang ook nog een condensator die condensator moet eerst leeg voordat de regeling zijn ding kan doen.

In professionele voedingen zie je eigenlijk op de uitgang nooit een zekering daar dit daar geen zin heeft. Maar daar worden dit soort zaken ook uitgebreid getest. Omdat het hier zelfbouw betreft en je niet de klassieke weg volt met een aparte opamp voor de stroom regeling zou je toch een zekering kunnen toevoegen. Als er dan toch iets mis gaat in de regeling en de fet in de uitgang gaat defect dan heb je nog die zekering die gevolg schade voorkomt.

Mensen zijn soms net als een gelijkrichter, ze willen graag hun gelijk hebben.
douwebakker

Golden Member

@benleentje, bedankt voor je reactie. Bedoel je met een klassieke weg door middel van een opamp de stroombeveiliging? Zou de sroombegrenzing met een opamp sneller en betrouwbaarder zijn dan met een transistor?
Douwe

Het bezit van de zaak is het eind van vermaak.
benleentje

Golden Member

Om eerlijk te zijn weet ik daar niet zoveel vanaf. Maar in oudere voedingen van de jaren 70 zag dit met zo een extra transistor nog wel maar in latere ontwerpen zie je het eigenlijk nooit meer.

Het verschil zit het volgens mij meer in het feit dat met een extra opamp de stroomregeling instelbaar is en met een extra tor dat vast staat.

Met extra tor ben je ook afhankelijk van het punt waarbij de fet dichtgaat en dat kan bij de ene fet bv 5V en de andere 5,3V. Maar helemaal dicht stuur je hem nooit dus er blijft wel die 110mA lopen.

Mensen zijn soms net als een gelijkrichter, ze willen graag hun gelijk hebben.

Op zondag 5 mei 2024 22:14:16 schreef douwebakker:
Goedenavond,

Als er per ongeluk sluiting optreed in hetgeen je op zo’n voeding aansluit is dan de beveiliging met een transistor wel snel genoeg.
DEZE STAAT INGESTELD OP 110 mA
Is een extra zekering van 500mA daarvoor een oplossing?
Douwe

niets is sneller dan een stroombegrenzende transistor, T6 in dit geval.

Het kan wel zijn dat T6 een kostsluiting zelf niet overleefd.. er zit namelijk geen basistroombegrenzende weerstand in. Die moet er nog bij.

douwebakker

Golden Member

@kris van damme, bedankt. Dat stelt me gerust. Dan even over de waarde van die begrenzingsweerstand. De basisstroom mag niet groter zijn dan 100mA. Bij sluiting is de spanning over 5,6 ohm misschien wel 7V. Zou een weerstand va 1K voldoend zijn? En moet het vermogen van die weerstand ook wat hoger? Bijvoorbeeld 1 of 2 Watt.

Het bezit van de zaak is het eind van vermaak.

Op vrijdag 10 mei 2024 22:24:30 schreef douwebakker:
Bij sluiting is de spanning over 5,6 ohm misschien wel 7V.

de piek-spanningssprong over de 5,6 Ohm weerstand bij kortsluiting is kort, maar de exacte minimumwaarde voor de basisweerstandswaarde is moeilijk te bepalen, hangt van zoveel factoren af..
Echter, de hoogste toepasbare basisweerstand , daar kan je wel achterkomen.
zolang T6 de gate kan knijpen en houden bij sluiting is het ok .

Bij 1k doet ie dat zeker, maar het lijkt me dat het nog wat meer mag zijn. (snel gerekend lijkt me 4,7k het maximum)

douwebakker

Golden Member

@Blackfin,Ik kreeg van jou een reactie om de negatieve voeding helemaal weg te laten.

Volgens mij gaat de output van de opamp nooit negatief en heb je dus ook geen negatieve voeding nodig.

Als je uit regeling gaat dan gaat de output naar de maximale spanning? Misschien een extra PUR toevoegen aan de uitgang van de opamp pin 6?

Vanmorgen heb ik even een en ander getest op een testbordje met een uA741.

pin 2 0V
pin 3 een regelbare spanning van -8 tot +8 V met een DVM aangeloten
pin 4 0V
pin 6 een DVM aangesloten
pin 7 +15V

Bij 0V op pin 3 heb ik op de uitgang (pin 6) 14V(hoog) en pas bij 2.5V gaat ie om naar 1.33V(laag)
Daar heb ik niets aan natuurlijk.

Toen bedacht ik me dat de regeling pas werkt als ik pin 2 op de helft van +15 moet zetten, en dat werkt prima. De spanning op pin 2 is 14.28V(hoog) en 1.99V(laag). Er zullen dus zeker een paar(2of3) 1N4148 in serie met de uitgang moeten opnemen om te voorkomen dat T2 te vroeg opengaat.
edit: De referentie spanning zal dan ook wel ophoog moeten, anders haal ik het niet.

Het bezit van de zaak is het eind van vermaak.

Bij een 741 heb ik toch altijd een visioen van naar de showroom gaan om een nieuwe T-ford te kopen :) .

Als je de negatieve voeding weg wilt laten dan moet je wel een opamp kiezen die overweg kan met 0V op zijn ingang. Bijv een LM538 (ook wel een oudje trouwens). Maar die kan met zijn uitgang misschien weer niet laag genoeg, dus dan kan een extra diode wel helpen.