Ha iedereen,
Al een hele tijd heb ik een oude defecte versterker liggen te verstoffen die ik ooit wilde gaan repareren. Ik was hem eigenlijk allang vergeten tot ik op zolder uit nieuwsgierigheid een doos open trok en daar een aantal "projectjes" die ik "altijd al eens onder handen wilde nemen" tegenkwam. Van die typische dingen die ik jaren bewaarde om dan op die ene dag dat ik tijd en zin zou hebben het hele ding van top tot teen helemaal netjes zou gaan maken. Van die dag was het dus al een paar jaar niet gekomen en ik was alles in de doos bijna volledig vergeten. Eén van die projectjes was een Denon PMA-300V die ik (volgens mij) ooit eens heb gekocht/gekregen omdat ik een PMA-500V heb waarvan de volumeknop ontbrak en dacht dat ze uitwisselbaar waren. Niet dus, vandaar dus de plaatsing in de "voor de toekomstdoos".
Een klein verslagje dus van wat ik aantref in de versterker en of ik hem kan repareren. Helaas dacht ik er te laat aan om vanaf het begin foto's te maken, dus de eerste demontageslag is niet gedocumenteerd. Omdat de versterker sowieso best wat problemen heeft (daar kom ik zo op) zal ik van de gelegenheid gebruik maken om een paar experimenten te doen met het ding om te kijken wat er mogelijk is en of ik het apparaat weer tot leven kan wekken. Wie weet heeft iemand er ooit nog wat aan.
Er waren een aantal dingen mis mee, en ik dacht er eens mee aan de slag te gaan om te kijken wat ik ermee kon aanvangen. Hij is in vrij goede mechanische toestand, en veel van die Denons zouden 30 jaar na hun verkoop nog steeds niet misstaan in een moderne (of mijn eigen) huiskamer (zo ook die PMA-500V). Alleen al om de mechanica zou ik hem willen houden, maar dan moet ik wel een werkend binnenwerk hebben en dat leek er niet op als ik het briefje op de achterkant zo mocht geloven:
Het briefje was overigens niet van mij, maar van de vorige eigenaar, dus dat geeft onzekerheid over de daadwerkelijke toestand van het apparaat. Lastig dus, maar gelukkig bleek ik reeds lang geleden (2009 als ik de datering van het bestand mag geloven) online ergens een 'service manual' te hebben opgeduikeld dat ik op de "zolder van mijn harde schijf" had opgeslagen. Dat was een meevaller, want Google geeft op dit moment weinig behulpzame resultaten.
Ok, niets te verliezen, dus niet moeilijk doen: prik op die handel zetten en kijken wat er gebeurt. Ik controleerde nog even of er een goede zekering in zat, en dat was het geval. Voorzichtig druk ik de (enkelpolige) schakelaar in om te kijken wat er gebeurt: helemaal NIETS. Ik had een kleine flikkering van de plafondlamp verwacht bij het opladen van de elco's, of een flitsje van de zekering die sprong, maar niets van dat al. Dus ik met de multimeter rondpoeren aan de primaire kant: netjes 234V bij de ingang, na de zekering en op het (op 220V ingestelde) netspanningsselectiebordje. Dus ik de steker er weer uit en mijn grootste vrees wordt bewaarheid, de trafo geeft ∞Ω in de meting (dus ≥20MΩ). Die heeft dus waarschijnlijk eens de geest gegeven toen de beschreven kortsluiting niet helemaal bleek opgeheven. Tussen de 220 en 240V wikkeling is nog wel geleiding, maar de derde draad was 'open circuit'. Jammer, meteen het duurste deel van het hele ding. Ik was ook niet in de veronderstelling dat ik makkelijk een vervanger zou gaan vinden, de trafo ziet er namelijk zo uit (Ø85mmx75mm):
Gelukkig had ik in een 'shopping spree' in de Baco een paar jaar terug eens een paar ringkerntrafo's op de kop getikt die misschien ter vervanging zouden kunnen dienen. De vorm die de originele trafo had ga ik niet kunnen reproduceren, ik zat nog even te denken aan het stapelen van twee kleinere ringkernen, maar dat is ook niet ideaal. Bovendien ben ik ook niet van plan om veel geld uit te gaan geven aan allerhande vervangende onderdelen om een overleden versterker van dubieuze afkomst en in onbekende toestand te gaan herstellen. Wie weet wat er nog meer kapot is! Anyway, dus dit werd de potentiële opvolger van de 'black box' van Denon (kan ik eindelijk eens zeggen dat ik al die zware zooi niet voor nop heb bewaard):
De spanning is iets lager dan het origineel, 30V in plaats van 34,7V1. In elk geval zijn de 4 filtercondensatoren 4700µ/56V2 en die trekken de 45 of zo Volt in een absolute 'worst-case scenario' dus sowieso wel. De rest van het circuit zal wel redelijk tolerant zijn voor een iets kleinere spanning, want zo groot is het verschil nu ook weer niet. En anders werkt de defecte versterker gewoon nog een beetje slechter.
De toestand van de behuizing was best goed, maar het binnenwerk was wel nogal smering. Zo te zien heeft het apparaat bij een roker in huis gestaan, want de hele binnenkant was bedekt in een pakkerige laag stof. De foto's verbergen de hoeveelheid vuil een beetje, waardoor hij er nog wel redelijk uitziet. De werkelijkheid is echter minder rooskleurig, een indruk die nog eens wordt versterkt omdat de Japanners het in de jaren '80 blijkbaar niet nodig vonden de flux van het bord af te wassen, dus ook de onderkant van de printplaat had de nodige bruine smurrie verspreid over de onderkant. Daar had ik al het een en ander schoon gemaakt3, maar het was niet fabriek-af gereinigd duidelijk. Jullie willen natuurlijk allemaal de foto's zien! Hier zijn ze:
Het lijkt dus mee te vallen, en waarschijnlijk zal de werking hier weinig onder hebben geleden. Ik moest alleen denken aan het foutzoekboek van Robert Pease waarin de schrijver een wasronde in een vaatwasser aanried. Indertijd had ik er niet zo veel aandacht aan besteed, maar nu moest ik er weer eens aan denken. Gezien het feit dat ik toch niet heel veel gaf om de versterker leek het me wel een idee om dat eens te proberen! Niets te verliezen toch? Even de knopjes, potmeterjes en connectortjes los solderen en in de vaatwasser ermee!
Volgende keer doe ik verslag over de wasbeurt en (hopelijk) wat echte foutzoekerij in deze Denon.
Groet,
Kruimel
1Volgens het 'service manual', het zal wel een gemeten spanning zijn. Lijkt me sterk dat ze een spanning specificeren die zo nauwkeurig is.
2Beetje kromme waarde, 56V heb ik ook nog niet eerder gezien, maar volgens mij maken ze vaker voor de volumeproductie van versterkers condensatoren met specifieke -afwijkende- waarden. Ik ben in die hoedanigheid ook eens een 42V elco tegen gekomen. Omdat het volume/de kosten van de condensator kwadratisch stijgen met de maximale spanning zal het best snel lonend zijn om een waarde te specificeren die tussen de gebruikelijke 50 en 63V ligt.
3Voornamelijk de uitgangstransistoren, het hele gebied was bedekt in een taaie bruine soldeersmurrie. Er zat ook wat anders bij in want het stonk best toen ik er een soldeerbout in stak.