Reparatiegids voor elektrische tandenborstels: feedback gezocht

Hallo allemaal,

Ik ben als vrijwilliger werkzaam bij repair cafe 'de Bieb' in Utrecht, en kreeg onlangs een elektrische tandenborstel ter reparatie. Ik had met het repareren daarvan minimale ervaring.

Ik heb dit gidsje geconstrueerd door te praten met collega repairders, en door het internet af te schuimen naar informatie. Ik hoop feedback te krijgen op dit document om het zodoende naar een hoger plan te tillen. Dus… laat maar horen ? Je naam als mede-auteur zal dan worden toegevoegd als eeuwige roem.

Groetjes, Roland.

De gids is als attachment (.pdf) aan deze post te vinden. Voor de live versie, zie: https://docs.google.com/document/d/1VDKFLtz6Gqa4NvWUD73f-y3zjAE-iMq6vc…

Ik ben een beetje verbaasd dat die dingen zonder permanente schade open kunnen, ik dat dat ze gelijmd of ultrasoon gelast werden.

Tips: Vermeld welk type batterij gebruikt wordt (18650 formaat of anders), en of het mogelijk is die te vervangen. In het geval de batterij stuk is, kan de tandenborstel waarschijnlijk getest worden met een labvoeding, zodat vastgesteld kan worden dat de rest nog werkt.

In het geval helemaal dood zou ik de lader testen voordat je de tandenborstel open maakt. Met het meetsnoer een paar keer om het pootje van de lader geeft de mijne ongeveer 1mV AC per winding. Met een spoeltje van zeg 100 windingen kun je dat dus heel gemakkelijk meten. Als je een spoeltje met een paar duizend windingen neemt kan daar een LED aan, en zie je het ook direct.

Een reserve oplader bij de hand hebben kan de diagnose natuurlijk ook simpel maken.

Bij het Repair Café hier, waar ik help, kwam een mevrouw aanzetten met zo'n Oral-B tandenbostel. "Kan niet gerepareedrd worden" werd er meteen gedacht. Maar ik had net een week eerder onze eigen Oral-B, precies dezelfde, gesloopt en wist dat het wel kon. M.b.v. de oplader "even" het bovenste deel 1/8 slag draaien en het binnenwerk trek je er "zo" uit. Ja ja, bij een nieuwe misschien, maar het plastic wordt keihard. Met beleid ging die binnen gebrachte toch nog open. Domper op de vreugde, batterij met verzendkosten al gauw 11 euro. Toch maar nieuwe gekocht.
Ik moet het gidsje nog bekijken.

Op zondag 7 juli 2024 16:38:28 schreef SparkyGSX:
Ik ben een beetje verbaasd dat die dingen zonder permanente schade open kunnen, ik dat dat ze gelijmd of ultrasoon gelast werden.

Dank je wel voor je reactie Sparky. Verlijmd of ultrasoon gelast ben ik in mijn zoektocht tot noch toe niet tegengekomen.

Op zondag 7 juli 2024 16:38:28 schreef SparkyGSX:
Tips: Vermeld welk type batterij gebruikt wordt (18650 formaat of anders), en of het mogelijk is die te vervangen.

Het probleem is dat er nogal wat types Braun Oral B in omloop zijn, het lijkt me nogal een klus om voor ieder type tandenborstel de batterij te identificeren.

Op zondag 7 juli 2024 16:38:28 schreef SparkyGSX:
In het geval de batterij stuk is, kan de tandenborstel waarschijnlijk getest worden met een labvoeding, zodat vastgesteld kan worden dat de rest nog werkt.

Dank, die tip heb ik toegevoegd.

Op zondag 7 juli 2024 16:38:28 schreef SparkyGSX:
In het geval helemaal dood zou ik de lader testen voordat je de tandenborstel open maakt. Met het meetsnoer een paar keer om het pootje van de lader geeft de mijne ongeveer 1mV AC per winding. Met een spoeltje van zeg 100 windingen kun je dat dus heel gemakkelijk meten. Als je een spoeltje met een paar duizend windingen neemt kan daar een LED aan, en zie je het ook direct.

Een reserve oplader bij de hand hebben kan de diagnose natuurlijk ook simpel maken.

Evenals deze. Bedankt !

Op zondag 7 juli 2024 16:53:51 schreef aobp11:
Bij het Repair Café hier, waar ik help, kwam een mevrouw aanzetten met zo'n Oral-B tandenbostel. "Kan niet gerepareedrd worden" werd er meteen gedacht. Maar ik had net een week eerder onze eigen Oral-B, precies dezelfde, gesloopt en wist dat het wel kon. M.b.v. de oplader "even" het bovenste deel 1/8 slag draaien en het binnenwerk trek je er "zo" uit. Ja ja, bij een nieuwe misschien, maar het plastic wordt keihard. Met beleid ging die binnen gebrachte toch nog open. Domper op de vreugde, batterij met verzendkosten al gauw 11 euro. Toch maar nieuwe gekocht.
Ik moet het gidsje nog bekijken.

Dank je wel Aobp11. Tja, verzendkosten tikken aan. Misschien dat eea bij de AliExpress te bestellen is.

- Niet alle apparaten/opladers hebben Ledjes.
- Simpele eerste indicatie is ook of de oplader wel/niet wat warm wordt. Niet dat je dan al veel wijzer bent.
- Het soldeerwerk bij plaatsing nieuwe batterij is goed te doen.
- Waarmee moet je evt. de overbrenging (van roterend op heen en weer) smeren?
- Voorzichtig met die overbrenging in een test met externe voeding; erg priegelig en de boel ligt er tamelijk los bij.

@SparkyGSX: Ik had gedacht dat er enige vorm van communicatie zou zijn tussen borstel en oplader, zoiets als Qi. Mooie test van de oplader nu het zo simpel is als je beschrijft.

Als de batterij einde levensduur is merk je dat als gebruiker wel, het ding is steeds sneller leeg, tot die helemaal niet meer wil.

Enkele jaren terug heb ik bij een van onze Brauns de batterij vervangen. Bij ons model moest je aan de onderzijde, met hulp van de lader een dekseltje opendraaien. Het binnenwerk trek je er dan uit.

Het klopt dat er vele modellen zijn waar verschillende batterijen ingaan, verschillend qua lengte en diameter. De batterijen zijn kant en klaar met soldeerlipjes te koop en vervangen is simpel, als je een soldeerbout hebt.

Bijvoorbeeld deze webshop https://www.batterijservice.nl/nl/zoeken?controller=search&s=Braun verkoopt verschillende modellen en geeft lijsten met passende modelnummers. Maar ik zou voor de zekerheid toch de cel meten voor te bestellen.

Op zondag 7 juli 2024 16:38:28 schreef SparkyGSX:
Als je een spoeltje met een paar duizend windingen neemt kan daar een LED aan, en zie je het ook direct.

Ik heb een aantal jaar geleden een opzetbuisje gemaakt met een LEDje als design element in de badkamer, als de tandenborstel niet in de lader staat. Betrof een Oral-B lader. Ik had slechts zo'n 30-50 windingen nodig met gelakt koperdraad om 5V te genereren en daar een LEDje op te laten branden. Ik denk dat ik toen 1k als voorschakelweerstand heb gebruikt voor een blauwe (smd) LED. De luchtspleet bedroeg tussen de 1 en 2mm rondom (een klein stukje transparante waterslang wat precies op de lader paste).

Hallo aobp11,

Op zondag 7 juli 2024 22:04:27 schreef aobp11:
- Waarmee moet je evt. de overbrenging (van roterend op heen en weer) smeren?

Hm, goede vraag. Voor fijnmechanisch plastic onderdelen gebruik ik doorgaans lithiumvet, of WD-40 specialist droogsmeerspray met pfte. Maar geen idee wat de fabrikant gebruikt.

Mooi initiatief zo'n reparatiegids.
Kenmerkend voor de huidige consumenten elektronica is dat het grootste deel gaat over het open krijgen van een apparaat ;(

Ik gebruik dit tooltje al jaren in het Repair Café om de lader te testen (oud spoeltje, stukje perspex, krimpfolie en ledje) (Eigenlijk precies wat OPTOdesign beschrijft.)

Als het een enkele NiMH cel betreft vervang ik die al jaren zonder problemen door oplaadbare batterijen (Eneloop, Sanyo Panasonic met, evt. zelf aangebrachte, tabs)

de rubber afdichtingen, de doorvoer van de borstel-as en de kunststof tandwielen vet ik dan in met siliconevet. (Elbesil)

Soms kom je een losgeraakte soldeerverbinding tegen, soms toch schade door binnengedrongen vocht.

Bij de oudere typen (zonder (veel) elektronica) was er nog wel eens sprake van het geheugeneffect van de accu omdat men de tandenborstel altijd op de lader heeft staan en nooit zo nu en dan helemaal leeg poetst.
Vaak kan je deze accu wel weer een periode wat 'meer poetsbeurten' geven door hen een keer helemaal te ontladen en dan geforceerd met een wat grotere laadstroom op te laden.

Op maandag 8 juli 2024 13:11:06 schreef OPTOdesign:
[...]

Ik heb een aantal jaar geleden een opzetbuisje gemaakt met een LEDje als design element in de badkamer, als de tandenborstel niet in de lader staat. Betrof een Oral-B lader. Ik had slechts zo'n 30-50 windingen nodig met gelakt koperdraad om 5V te genereren en daar een LEDje op te laten branden. Ik denk dat ik toen 1k als voorschakelweerstand heb gebruikt voor een blauwe (smd) LED. De luchtspleet bedroeg tussen de 1 en 2mm rondom (een klein stukje transparante waterslang wat precies op de lader paste).

Dank je wel OPTOdesign. Ik heb je tip (en je nick) aan het gidsje toegevoegd.

Op maandag 8 juli 2024 15:41:05 schreef Drambuie:
Mooi initiatief zo'n reparatiegids.
Kenmerkend voor de huidige consumenten elektronica is dat het grootste deel gaat over het open krijgen van een apparaat ;([bijlage] Ik gebruik dit tooltje al jaren in het Repair Café om de lader te testen (oud spoeltje, stukje perspex, krimpfolie en ledje) (Eigenlijk precies wat OPTOdesign beschrijft.)

Als het een enkele NiMH cel betreft vervang ik die al jaren zonder problemen door oplaadbare batterijen (Eneloop, Sanyo Panasonic met, evt. zelf aangebrachte, tabs)

de rubber afdichtingen, de doorvoer van de borstel-as en de kunststof tandwielen vet ik dan in met siliconevet. (Elbesil)

Soms kom je een losgeraakte soldeerverbinding tegen, soms toch schade door binnengedrongen vocht.

Bij de oudere typen (zonder (veel) elektronica) was er nog wel eens sprake van het geheugeneffect van de accu omdat men de tandenborstel altijd op de lader heeft staan en nooit zo nu en dan helemaal leeg poetst.
Vaak kan je deze accu wel weer een periode wat 'meer poetsbeurten' geven door hen een keer helemaal te ontladen en dan geforceerd met een wat grotere laadstroom op te laden.

Hee, een bekende ;-) Dank je wel Drambuie. Ik heb je tips verwerkt en je nick toegevoegd.

Op maandag 8 juli 2024 15:41:05 schreef Drambuie:
Als het een enkele NiMH cel betreft vervang ik die al jaren zonder problemen door oplaadbare batterijen (Eneloop, Sanyo Panasonic met, evt. zelf aangebrachte, tabs)

Nog een vraagje: hoe breng je die tabs aan, mbv een puntlas apparaat ?

Op maandag 8 juli 2024 15:46:01 schreef DeRokendeBout:
Dank je wel OPTOdesign. Ik heb je tip (en je nick) aan het gidsje toegevoegd.

Graag gedaan! Leuk initiatief, maar is dat al een vermelding waard? Je mag mij overslaan, ik zie veel mooiere bijdragen voorbij komen die wel het vermelden waard zijn! :)

Op maandag 8 juli 2024 16:22:50 schreef DeRokendeBout:
[...]

Nog een vraagje: hoe breng je die tabs aan, mbv een puntlas apparaat ?

Nu wel, vroeger gewoon solderen met een relatief dunne strip om te lang heet worden van de cel te voorkomen. Ook wel eens een constructie met batterijveertjes gemaakt.

Nog een vraagje: hoe breng je die tabs aan, mbv een puntlas apparaat ?

Sinds ik een puntlasapparaat heb wel. Daarvoor altijd gesoldeerd en dat heeft bij mij nooit problemen gegeven.

De truc is om JUIST te solderen, en de voorbereiding: eerst met een fijn schuurpapiertje de plek waar gesoldeerd gaat worden blank schuren. Klein beetje soldeervet erop smeren. Met een ZWARE soldeerbout KORT de plek voor-vertinnen. Daarna volledig laten afkoelen en het soldeervet verwijderen.

Daarna de voorvertinde draad (of strip) op de cel solderen, met wederom een ZWARE soldeerbout KORT verwarmen.

De trucs zitten hem in het goed voorbereiden van de cel (oxide verwijderen, soldeerflux, voorvertinnen) en in het juiste gereedschap: een zware soldeerbout.

In een fractie van een seconde (0.5s, max. 1 seconde) deed ik het voorvertinnen en het solderen. Kort maar krachtig. En niet minutenlang zitten klooien met een te lichte bout, daarmee raakt de cel oververhit en de seals beschadigd, met alle problemen die dat later op gaat leveren. Als u voelt dat het niet goed lukt, direct stoppen, cel af laten koelen en overnieuw beginnen (schuren, vet, etc.), en vooral niet tegen beter weten in door blijven knoeien.

Het is trouwens een beetje hetzelfde idee als met puntlassen: in zeer korte tijd zoveel mogelijk warmte lokaal inbrengen.

Voor mensen die het Duits machtig zijn. Een website van een Duitse natuurkundeleraar met o.a. een behoorlijk uitgebreide uitleg van de electrische tandenborstel, m.n. het laadcircuit https://www.chemiephysikskripte.de/artikel/zahn.htm
Het bijbehorende document in de bijlage

Als je de taal niet machtig bent zijn er mooie oplossingen tegenwoordig: Google vertalen. Dan krijg je netjes de PDF in het Nederlands (of engels als je wilt) vertaald.

Op maandag 8 juli 2024 15:38:08 schreef DeRokendeBout:
Hallo aobp11,

[...]

Hm, goede vraag. Voor fijnmechanisch plastic onderdelen gebruik ik doorgaans lithiumvet, of WD-40 specialist droogsmeerspray met pfte. Maar geen idee wat de fabrikant gebruikt.

Voor een tandenborstel zou ik iets als kranenvet gebruiken (voedselveilig siliconenvet).

Dat is vervolgens óók geschikt voor het smeren van plastic tandwieltjes etc.

Ik heb een Braun 4279 elektrische tandenborstel, van de demontage ervan heb ik wat foto's op mijn blog gezet: https://www.eluke.nl/2024/07/31/tandenborstel-teardown/

Ik denk dat daar een 4/5AA in zit (In mijn exemplaar - ik weet niet of er meer versies met andere accu's van zijn)

In het eerder genoemde document zahn.pdf wordt de lader getest met een Leyboldspoel met N = 1000 of N = 500. Die levert zo'n 5 V pp op 37 kHz.
Dit strookt total niet met mijn meting aan een Braun 3709 oplader. N = 10, onbelast, levert 2 V pp op 25 kHz.
Zou die Leyboldspoel met een weerstand afgesloten zijn? Ik lees er niets over in dat document.

Hmmm, ik vraag me af hoe het battery management gaat bij het vervangen van de oplaadbare batterij. Dat 'battery management' zit volgens mij op de printplaat, niet in de batterij, en houdt de 'boekhouding' voor de batterij bij. Dus als je een batterij vervangt, klopt de boekhouding niet meer, zou je zeggen...

en houdt de 'boekhouding' voor de batterij bij

Waar blijkt dat uit?
Ik verwacht dat er niks bijgehouden wordt en de batterij gewoon vervangen kan worden.

Je kunt de batterij niet zo maar vervangen.
Mechanisch wel, maar de tandenborstel onthoudt de toestand van de vorige batterij
meer info in een ouder topic : https://www.circuitsonline.net/forum/view/119108

ik probeer het wel, maar soms is het plastic broos en vallen de tandenborstels als een pak hagelslag uit elkaar, dan is herstellen niet meer mogelijk ..

Ik ben er niet helemaal van overtuigd dat ze zoiets doen met NiMH of NiCd cellen, maar voor Lithium accu's zou het redelijk logisch zijn; als de accu echt leeg is geweest, kan het gevaarlijk zijn om hem weer op te laden.

Echter, als de accu zonder hem op te laden weer een spanning binnen de acceptabele marges heeft, is hij blijkbaar vervangen, en zou hij gewoon weer kunnen werken, technisch gezien.