Oplichtende röntgenbuis.

In een nisje hier in de huiskamer hangt een oude röntgenbuis ter decoratie, waarvan de gloeidraden zachtjes gloeien op een wisselspanning van zo'n 10 Volt. Dat is aardig, maar een beetje saai.
Nu heb ik het plan opgevat de gloeidraden meer te laten oplichten wanneer er meer geluid in de huiskamer is. Daarvoor heb ik twee ideeën uitgeprobeerd.

Eerst ben ik met een PWM regeling (op basis van een 555 met een stevige FET) aan de slag gegaan. Daar zijn de gloeidraden prima mee aan te sturen. Echter kom ik er niet uit hoe die PWM regeling vanuit een microfoon aan te sturen. Daarnaast laat de röntgenbuis een duidelijke toon horen van de PWM frequentie of dat nu 100 Hz of 10 KHz is. Kies ik de frequentie hoger dan wordt de FET (BUZ11A) te heet.

Mijn tweede optie is de gloeidraden met een gewone versterker aan te sturen. Een audio versterkerprintje met de MJ2501/MJ3001 als eindtrap zou dat aan moeten kunnen denk ik. Maar bij minder dan half vermogen worden de eindtransistoren al erg heet. Op de ingang geef ik dan 250mV bij 100Hz tot 10 KHz, dat maakt niet uit. Afgezien hiervan is een echte audioversterker nergens goed voor, want vervorming lijkt me hier geen probleem. Maar enkel een 2N3055 krijg ik niet goed aangestuurd.

Heeft iemand een idee hoe dit aan te pakken, kan ik op een van mijn ideeën voortborduren? Of moet ik dit op een heel andere wijze aanpakken?
Daarbij denk ik wel aan een schakeling die op conventionele wijze is opgebouwd, niet iets met processors of iets dergelijks.

De röntgenbuis heeft twee gloeidraden met één gemeenschappelijke aansluiting, zodat ik ze parallel of in serie kan zetten. In serie loopt bij 14 Volt gelijkspanning 4,6 Ampère. Dat is bijna 65 Watt.
De twee gloeidraden zijn ongeveer gelijk; serie geschakeld verdeelt 10 Volt DC zich in 5,45 en 4,54 Volt.

Een probleem is er om opgelost te worden. Lukt dat niet dan heb je een feit.

Echter kom ik er niet uit hoe die PWM regeling vanuit een microfoon aan te sturen.

Tja ik denk dat je dat misschien op twee manieren zou kunnen doen. Eén manier zou met de amplitude van het microfoonsignaal kunnen zijn. Dus de microfoon versterken, dat resultaat weetr gelijkrichten. Je krijgt dan een gelijkspanning die afhankelijk is van de hoeveelheid lawaai die er is. En met deze gelijkspanning kun je dan je pwm verhouding laten bepalen.

De andere manier zou met een frequentie naar spanning omzetter kunnen zijn. Dan licht je buis op afhankelijk van de door de microfoon gehoorde frequenties.

En omdat je twee gloeidraden hebt zou je zelfs beide kunnen doen. ;)

Tidak Ada

Golden Member

Die twee gloeidraden zijn niet om te n serie te zetten, maar om verschillende focusen te kunnen creëren. D.w.z. zoiets als pixel grootte. Mogelijk zijn de aansluit stroom waarden ook niet gelijk. Je zult dus maximaal de stroom door die met de laagste weerstand moeten aanhouden.
De ene gloeidraad is ook zichtaar langer dan de andere!

Overigens zijn de gloeidraden ook niet bedoeld voor continue gebruik bij de nominale stroom!

Rommelige werkplek? In de natuur is wanorde de meest stabiele toestand; de entropie is dan maximaal. Het handhaven van "orde" kost daarom altijd energie. ----> TUBE COLLECTORS ASSOCIATION - †

Dag Ex-fietser
Dank voor je reactie, maar daar gaat het me net om: hoe stuur ik met een DC spanning een PWM aan? Dit nog afgezien van het meezingen van de buis.
Dus een praktische oplossing is mij welkom.

Een probleem is er om opgelost te worden. Lukt dat niet dan heb je een feit.
KGE

Golden Member

Die 555 PWM schakeling, hoe ziet die er uit, kun je met een potmeter de pulsbreedte aanpassen ?
Wanneer je op dat punt met een weerstand je DC spanning bij 'mixed' zal die ook veranderen.

Zie figuur 12 op de volgende link:

https://www.robkalmeijer.nl/techniek/electronica/electronicabladen/ele…

Figuur 12. Met twee 555's (of in dit geval een 556) kan een fixed frequency pulsbreedtemodulator gemaakt worden, zeer geschikt voor verliesarme vermogensregelingen.

Dag Tidak Ada
Dank voor je reactie. Klopt helemaal, daar is een röntgenbuis niet voor bedoeld, maar ik denk dat dit straffeloos kan. De twee gloeidraden zijn elektrisch niet erg verschillend, het is alleen het formaat. Een stroom van 4,5 A kunnen ze prima hebben.
Het liefst werk je met een zo klein mogelijk focus, daarmee krijg je de scherpste afbeelding. Door de hoogspanning worden vanaf de kathode, dat zijn de gloeidraden, elektronen op de anode geschoten. Met meer elektronen krijg je meer röntgenstralen en daarmee meer mogelijkheden om een röntgenfoto te maken (een kortere opnametijd of betere doordringbaarheid). Maar een klein focus kan een beperkte hoeveelheid elektronen genereren. Daarvoor moet het oppervlak van het focus (de gloeidraad) groter zijn. Dat geeft meer opnamemogelijkheden behalve de scherpte, die gaat daarmee achteruit. Vandaar een groot focus erbij.
In de röntgenpraktijk worden het groot en klein focus tot witheet opgestookt om, inderdaad voor een korte tijd, zo veel mogelijk vrije elektronen te genereren. De gloeidraden branden overigens wel continue, maar op een lager niveau (wat goed zichtbaar is) om de opgloeitijd te beperken. Bij de maximaal 14 Volt die ik wil gebruiken zit ik daar zo'n beetje tussenin en dan nog alleen maar wanneer het groot feest is hier.
Maar eerst een goede schakeling om al dit moois te realiseren.

Een probleem is er om opgelost te worden. Lukt dat niet dan heb je een feit.
Lambiek

Special Member

Op 12 november 2020 22:42:11 schreef Toon60:
Daarnaast laat de röntgenbuis een duidelijke toon horen van de PWM frequentie of dat nu 100 Hz of 10 KHz is. Kies ik de frequentie hoger dan wordt de FET (BUZ11A) te heet.

Als je van die toon af wil moet je met de frequentie omhoog, die zal naar +/- 25KHz moeten.

Als de fet goed aangestuurd wordt dan zal de temperatuur mee vallen. Voor zoiets kun je het best een driver gebruiken, bijv. een IR4427 is daar goed voor te gebruiken. En de fet moet goed gekoeld worden.

En er zijn betere fet's te koop, je moet er een zoeken met een lage RDS(on). Neem bijv. de IRF1405 met een RDS(on) van 5.3mΩ tegen over de RDS(on) van 40mΩ van de BUZ11.

Daarbij denk ik wel aan een schakeling die op conventionele wijze is opgebouwd, niet iets met processors of iets dergelijks.

Maar met een microcontroller is het wel het makkelijkst te realiseren, met niet al te veel onderdelen.

Als je haar maar goed zit, GROETEN LAMBIEK.
Tidak Ada

Golden Member

Sorry Toon,

Ik wist niet dat je in de medische technologie zit.
Ik wilde niet te diep op de techniek ingaan.
Ik heb zelf jaren op een afdeling medisch biologische natuurkunde gewerkt en mijn eega is (was = pensioen) radiologisch laborante.

Welke tak van die 'sport doe jij Röntgen techniek, technische dienst in een ziekenhuis, of nog iets anders?

Die paar proceenten gloeistroom waarop de gloeidraden continue branden is om ze te beschermen tegen thermische schok. Dat werd in de vroege TV-tijd ook gedaan met de gloeidraad van de beeldbuis als de TV op stand-bye stond.

Eigenlijk kan ik dus misschien beter bij jou terecht:

Ik heb hier een o.a. Philips buis (zie foto's), maar weet de juiste goeistroom niet om iets dergelijks als jij te doen.

Heb nog veel meer liggen, o.a. ook kenotrons. Ik verzamel namelijk 'elektronisch glaswerk' ;)

O-)

Rommelige werkplek? In de natuur is wanorde de meest stabiele toestand; de entropie is dan maximaal. Het handhaven van "orde" kost daarom altijd energie. ----> TUBE COLLECTORS ASSOCIATION - †

Kijk, met deze informatie kan ik weer aan de slag. De schakeling van Ex-fietser zou zomaar kunnen zijn wat ik zoek, zeker in combinatie met de juiste FET van Lambiek op een onhoorbare frequentie. Alleen zit zo'n FET niet in de rommelbak, maar dat komt goed.

Je hoeft je niet te excuseren Tidak, je deed je best om mij voor mogelijk onheil te behoeden.
Voor mijn pensioen heb ik 30 jaar gewerkt bij de afdeling medische fysica van een hospitaal. Daarbij was de afdeling röntgen een vaste klant van ons: CT, bucky, mammo en tomografie.
Na 2000 werd al die kennis niet meer zo gewaardeerd en ben ik door een manager, die niet eens wist aan welke kan je een soldeerbout vast houdt, buiten gewerkt. Daarbij is me op academisch verantwoorde wijze, financieel (met naald en draad) een extra oor bezorgd. Waar zijn m'n pillen??
De röntgenbuis die je laat zien was (is?) het werkpaard van Philips m.n. in de buckykamers. Dus is het geen toeval dat ik er daar een van in m'n nisje heb hangen.

De gloeistroom kan ik zo snel niet meten, maar de spanning is 6,5 Volt AC en ik verwacht dat er iets van 2 à 3 Ampère loopt (met de twee gloeidraden in serie).
Uit mijn röntgentijd heb ik ook nog wat glaswerk overgehouden. O.a. nog een buis van een jaren '80 CT-scanner. Die moet ik nog wel ontmantelen en zou dan zomaar een mooi stuk glaswerk kunnen opleveren. Toch eens aan beginnen: volgend project.

Een probleem is er om opgelost te worden. Lukt dat niet dan heb je een feit.

Lambiek, is er een reden om niet voor de IRFB7437 met een RDS(on) van 1.5mΩ of zelfs de IRFB7434 met een RDS(on) van 1.25mΩ te kiezen. Als ik toch iets moet gaan bestellen.

Een probleem is er om opgelost te worden. Lukt dat niet dan heb je een feit.
Tidak Ada

Golden Member

Jammer dat ik mijn 5,7V hoogspannings gloeistroomtrafo aan het CO-beursgebeuren heb gedoneerd. Die had er mooi bij gepast.

Afijn, ik vind wel een andere trafo.
Wel weinig vermogen voor een stroom van 300mA en een antikathode die op 150 kV staat....

Wat zijn de correcte aansluitpunten van de gloeidraad? Ik meet iets rond de 2Ω tussen diverse pennen, maar dat is instabiel vanwege oxidatie van de aansluitpennen. Dat kan in de praktijk dus ook nul %OMEGA; zijn.

Betreffende je vraag aan @Lambiek, ik denk dat een en ander onder andere aan de interne capaciteiten van de betreffende FET liggen. Die kunnen de stijgtijd ernstig nadelig beïnvloeden, waardoor dissipatie tijdens de overgang van 0 - max., hoog kan oplopen.

Ik heb nog een beeldversterkerbuis liggen uit een C-boog. Helaas niet meer vacuüm.

Hier een stukje van de verzameling nucleaire buizen.
Op de voorgrond in het midden een aantal fotomultiplielrs uit de tijd dat mijn vrouw zich met nucleaire beeldvormingstechniek bezig hield.

[Bericht gewijzigd door Tidak Ada op vrijdag 13 november 2020 21:55:01 (12%)

Rommelige werkplek? In de natuur is wanorde de meest stabiele toestand; de entropie is dan maximaal. Het handhaven van "orde" kost daarom altijd energie. ----> TUBE COLLECTORS ASSOCIATION - †
Lambiek

Special Member

Op 13 november 2020 21:32:52 schreef Toon60:
Lambiek, is er een reden om niet voor de IRFB7437 met een RDS(on) van 1.5mΩ of zelfs de IRFB7434 met een RDS(on) van 1.25mΩ te kiezen. Als ik toch iets moet gaan bestellen.

Nee. Als deze beter is niet natuurlijk, wel even de datasheet vergelijken voor de andere specs.

Als je haar maar goed zit, GROETEN LAMBIEK.

Tidak, bij de Philipsbuis komen zes pennen door het glas, waarvan er drie in gebruik zijn. Twee daarvan zitten naast elkaar, dat is het groot en klein focus. De pen die apart zit is de gezamenlijke.
De weerstand in koude toestand is voor elke gloeidraad ongeveer 0,2Ω dus in serie 0,4Ω. Die wordt gloeiend gelukkig wat lager. Je zult dus de pennen eerst wat op moeten schuren.
Geen BV-buis, maar een klein röntgenbuisje van een C-boog heb ik wel, die staat bij jou ook achterin. Daarvan kan de gloeidraad ook worden aangestuurd, maar dat is slecht zichtbaar.
Veel herkenbaar uit jouw verzameling. Een opnemer uit de gammacamera en een vidicon liggen hier ook in de kast.

Een probleem is er om opgelost te worden. Lukt dat niet dan heb je een feit.

Jammer dat ik mijn 5,7V hoogspannings gloeistroomtrafo aan het CO-beursgebeuren heb gedoneerd. Die had er mooi bij gepast.

Ik heb nog een 5KV transformator liggen afkomstig van een 3 KW 27MHz oscillator. De oscillator werkte met behulp van twee TB4/1250 Philips buizen.
De toepassing was niet medisch.

Ik heb geloof ik ook nog een gloeistroomtrafo daarvan.

Doe er niets mee. Ik vind het een beetje link om mee te knutselen.

Tidak Ada

Golden Member

Ha Ex-fietser,
Die 5kV trafo is natuurlijk volkomen ongeschikt voor een buis die voor 150 kV/300mA is bedoeld, buiten het feit dat het elektrisch gevaarlijk is. 5kV geeft nauwelijks röntgenstraling af en die is ook nog es zo zacht, dat hij nauwelijks doordringt en daardoor ook nog eens schadelijker is dan bij normaal gebruik.
Ik dacht aan die trafo van mij, omdat die een echt hoogspanningsuiterlijk heeft door verhoogd geïsoleerde aansluitpunten heeft. Volledig voor de show dus in mijn geval :+

@Ton60:
Bedankt, ik ga er ens naar kijken :)

Rommelige werkplek? In de natuur is wanorde de meest stabiele toestand; de entropie is dan maximaal. Het handhaven van "orde" kost daarom altijd energie. ----> TUBE COLLECTORS ASSOCIATION - †

Zo een soort gloeistroomtransformator ?

Dit is een 14 kV DC gelijkrichter uit de tweede generatie AM zenders in Hilversum.

Wat een leuke sturing betreft zou ik vandaag de dag vrij snel naar een microcontroller grijpen, maar dat is maar net wat u ligt.
Analoog voorversterken, gelijkrichten, middelen, log nemen, voorgloeien, PWMmen (of fase aansnijding ? ) etc. moet ook gaan, het hoeft ook geen preciesie instrument te worden :)

(Ik geniet mee van het topic, ik ben wel geïnterresseerd in het onderwerp en zat ooit in het nachtzicht, lichtversterkers met een MCP)

Tidak Ada

Golden Member

Dan had ik hen nóóit aan het forum gedonerd >:)

Mee het was een gewone ingegoten bloktrafo maar met twee lange uitstekende aansluitpunten voor de secundaire...

Bij Oude Delft gewerkt?

Ik heb hier nog wat oude immage converter buisjes uit WW-II

Die kijker werkte op "Zamboni cellen" voor de hoogspanning (Zie Wikipedia)

[Bericht gewijzigd door Tidak Ada op zaterdag 14 november 2020 12:29:08 (36%)

Rommelige werkplek? In de natuur is wanorde de meest stabiele toestand; de entropie is dan maximaal. Het handhaven van "orde" kost daarom altijd energie. ----> TUBE COLLECTORS ASSOCIATION - †
Lambiek

Special Member

Op 14 november 2020 12:00:47 schreef Tidak Ada:
Mee het was een gewone ingegoten bloktrafo maar met twee lange uitstekende aansluitpunten voor de secundaire...

Kun je zelf niet iets winden?

Als je haar maar goed zit, GROETEN LAMBIEK.
Tidak Ada

Golden Member

Op 14 november 2020 12:08:17 schreef Lambiek:
[...]
Kun je zelf niet iets winden?

Hoeft niet hoor, die trafo zou alleen maar voor de show meedoen vanwege het HV-uiterlijk.
Verder is iedere passende trafo bruikbaar.

Rommelige werkplek? In de natuur is wanorde de meest stabiele toestand; de entropie is dan maximaal. Het handhaven van "orde" kost daarom altijd energie. ----> TUBE COLLECTORS ASSOCIATION - †

Die 5kV trafo is natuurlijk volkomen ongeschikt voor een buis die voor 150 kV/300mA

Uiteraard. En dan is het ook een levensgevaarlijk ding om werkelijk te gaan gebruiken. 3kW bij 5kV??? Het is niet voor niets dat ik hier nooit aan begonnen ben. Ik kon dit ooit meenemen in een tijd dat een hele erge dikke kortegolf eindversterker nog wel een leuk experiment leek. Maar ook toen al erg discutabel was. Ik ben er nooit aan begonnen wegens geen tijd en toch wel gevaarlijk.

Een röntgenbuis moet je ook eigenlijk nooit echt gaan gebruiken. Om meerdere redenen levensgevaarlijk. Je moet dan echt wel heel erg goed weten waar je mee bezig bent wil je het veilig doen.

De trafo waar ik het over had staat gewoon werkloos en zal dat blijven. Hij ziet er wel leuk uit met van die grote porseleinen doppen er op waarvan je de stroom afneemt. Maar in een vitrine kast gaat hij niet passen. IK denk dat hij 30 kilo weegt ofzo. De TS en Tidak zijn misschien de enige aan wie ik hem durf af te staan. Die weten wat het voor iets is en gaan hem tenminste niet zomaar aansteken. Uitvaart bedrijven hebben het toch al een beetje druk.

Tidak Ada

Golden Member

Ook Tidak waagt zich niet aan het HV gebeuren.
Ik heb twee hv-voedingen staan, eentje kont uit de elektroforese hoek en en zakt bij 5mA al in. Die gebruik ik voor het formeren van elco's (van ome Fred geleerd).
De andere is iets ruiger 3.5kV bij 25mA gestabiliseerd en regelbaar. Da's zo'n mooi ding, grotendeels uitgevoerd met buizen.... Komt ook uit een 'nucleaire omgeving'.

Wel zou ik een klein tandartsenbuisje werkend willen hebben om sommige onderdelen te doorlichten. Heb dat ooit bij de tandarts laten doen voor een plastic blokje in het snoer van een achteruitrijcamera. Daar bleken dus chips in te zitten voor de voeding!

Verder is het handig om het inwendige van sommige buizen zichtbaar te maken:

In ieder geval is het nooit handig een lage antikatodespanning te gebruiken. Zachte straling veroorzaakt meer schade dan harde.
Experimentjes met KTV gelijkrichtbuizen zoals PYxxx, zijn daarom af te raden.

Rommelige werkplek? In de natuur is wanorde de meest stabiele toestand; de entropie is dan maximaal. Het handhaven van "orde" kost daarom altijd energie. ----> TUBE COLLECTORS ASSOCIATION - †
Tidak Ada

Golden Member

Nee, het is een beam deflexion tube, een soort flopflop.

Ik dacht eerst dat hij bedoeld was voor gebruik bij de E1T tel-display buis van Philips/Valvo (Zelfde soort typennummer: E4T resp E80T), maar ik kreeg vanmiddag een document in handen waaruit blijkt dat hij (ook?) gebruikt werd voor de sturing van SSB apparatuur. Helaas in het document in het Frans en maakt Google er een cryptografie van.
In feite is het een eletronenkanon met afbuigplaten die een signaal tussen twee roosters schakelt.

>>>>Is er hier iemand die gewend is aan technisch Frans (Liefst een zendamateur)<<<<

E80T.pdf

Faisceau laminaire.pdf

[Bericht gewijzigd door Tidak Ada op zaterdag 14 november 2020 18:49:35 (17%)

Rommelige werkplek? In de natuur is wanorde de meest stabiele toestand; de entropie is dan maximaal. Het handhaven van "orde" kost daarom altijd energie. ----> TUBE COLLECTORS ASSOCIATION - &#8224;
jerome

Golden Member

Op 14 november 2020 14:32:36 schreef Tidak Ada:
Wel zou ik een klein tandartsenbuisje werkend willen hebben om sommige onderdelen te doorlichten. Heb dat ooit bij de tandarts laten doen voor een plastic blokje in het snoer van een achteruitrijcamera. Daar bleken dus chips in te zitten voor de voeding!

Ik had een nog werkend exemplaar gescoord van een bevriende tandarts, maar maanden later kwam er meldingsplicht en mocht het niet houden :-(.