Buizenpraat Deel 4

Hi redguuz,

Het is mij aan de hand van het schema nog niet helemaal duidelijk hoe de EL 34 op het goede punt wordt ingesteld.
Het schema is mij wel duidelijk ook al is het nogal rommelig getekend.

De trafo wordt 2x enkel fasig gelijk gericht.
De bovenste 4007 maakt de negatieve spanning en die gaat via een 22K werstand, 100uF afvlak elco en dan 100K naar het stuurrooster.
Dit moet dus vier keer zo worden uitgevoerd en niet zoasl in dit schema getekend staat anders worden nog alle voer de buizne tegelijk gerelelt en heb je geen winst, zelf verlies!
Alles binnen de stippellijn moet je dus 4x bouwen!

Aan de collector van de BC640 staat ongeveer -71V de 12V Zener daar maaktongeveer -12V en daar wordt de basis van de BC640 uit gevoed,
dit geeft een spanning van ongeveer -11,4V aan de collecter van de BC640 waar ondermeer de -aansluiting van de opamp uit gevoed wordt.

De BC639 schakeling doet eigenlijk het zelfde voor de ongeveer +11,4V welke ondermeer de +aansluiting van de opamp voed.

De 3K3 en de 10K trimpot injecteren een stroom door de twee in serie geschakelde dioden, aan de spanning te zien die in het schema vermeld staan,
zouden dit Schottky dioden zijn.
Deze schakeling maakt een referentie spanning voor de vier opamps die de DC stuurrooster spanning gaan regelen.

De spanning die gebruikt wordt voor de autobias komt volgens dit schema vanaf een 10Ω weerstand in de kathode van de EL34.
Als ik naar de gemiddele instelling kijk van een EL34 dan is daar de 95ma Annode stroom voor nodig en daar komt dan 20 a 25mA van het schermrooster stroom nog bij, dat wordt dan totaal 120mA, bij 10Ω geeft dat dus +1,2V.
Maar de +ingang van de opamp heeft een 1N4148 naar massa, dus de spanning op die ingang kan niet hoger worden dan die 0,6V drempel van deze diode...

Dus hoe kan de regeling gaan werken met dit schema, waarschijnlijk fout overgetekend...

Groet,
Blackdog

Ik heb al eerder gezegd dat zo'n regeling geen kwaad kan.
Ik heb ook gezegd dat hij overbodig was, maar dat ging toen nog over buizen met een kathodeweerstand; die zijn inderdaad tamelijk goed 'auto-bias'.

Een buis met de kathode 'hard' aan massa en een (instelbaar) vast negatief op het rooster kan door veroudering wel weglopen. Met gewone buizen is dat een kwestie van eerst na een paar maanden eens kijken, en later misschien nog eens om het half jaar, of om het jaar. Moderne, mogelijk slechter geproduceerde buizen verouderen misschien sneller of ongelijkmatiger; daarmee heb ik geen ervaring.
Mijn buizenversterker heb ik sinds 1985 nooit meer hoeven naregelen, en hetzelfde geldt voor mijn met buizen uitgeruste hoogfrequent eindtrappen. Het hoeft dus geen probleem te zijn.

Dat de schakeling van Van der Veen vervorming zou verminderen is natuurlijk verkoop-kletsica van de ergste soort. Hij stelt eerst opzettelijk de bias verkeerd in, meet dan vervorming, en zegt dan 'met mijn schakeling heb je minder vervorming'. Ja, zo kan ik het ook.
De vervorming is natuurlijk precies hetzelfde als wanneer je de bias gewoon met de hand correct instelt. Het is immers nog steeds dezelfde eindtrap, hetzelfde ingesteld.

Maar, nogmaals, het idee zelf kan geen kwaad. Wel apart per buis dan, zoals @blackdog al zegt. Je moet nog wel even uitzoeken hoe het schema nu precies geweest is.

Hartelijk Dank voor deze explikatie!

Overigens is in het schema van de PrimaLuna Prologue autobias (wat ik van het Internet heb geplukt) al aangegeven , dat de schakeling (binnen de stippellijn, 4X aanwezig is (staat onder het TL084 IC, een 4-voudige OpAmp).
(Dit hadden jullie even over het hoofd gezien).
Dit blijkt overigens ook uit de layout van het printplaatje (de TL084 is zelf een 4-voudige OpAmp met JFET ingangen, de 4-voudige stuurschakeling voor de 4 KT88 ("KinkLess") Tetroden is duidelijk te zien).

Ik had begrepen, uit een eerdere thread op dit Forum
(zie https://www.circuitsonline.net/forum/view/119804#highlight=primaluna )
dat de autobias schakeling afregelt op een ruststroom van zo'n 38.9-39.1 mA voor de KT88 variant (PrimaLuna Prologue 2), 389-391 mV over de 10 Ohm kathodeweerstand.
Dit is min of meer conform de KT88 specs (Ultralinear, fixed bias).

Het voordeel van deze schakeling is, blijkbaar dat continu kleine verschillen/veranderingen tussen de eindbuizen worden weggeregeld (het is natuurlijk geen soelaas voor de situatie waarin een buis dramatisch kapot gaat (sluiting of zo), maar het is wel veel beter dan een klok die twee keer op een dag precies op tijd loopt.

Het is mij echter nog niet duidelijk of die bias nu meeloopt met het volume waarop de versterker speelt (maw staat hij als hij heel weinig vermogen moet leveren (mWatts) significant anders ingesteld dan wanneer hij continu heel hard speelt (zeg 30 Watts)?

Dat is nl wat van der Veen claimt (ipv afregeling op een 1 vast punt past de instelling zich continu (met een trage tijdsconstante) aan, waardoor de versterker geoptimaliseerd wordt voor de "Duty" waarop hij dan speelt!
Dit zou dan tot veel lagere vervormingen leiden bij geringe volumes (dan staat hij waarschijnlijk in Classe A) terwijl hij bij hogere volumes waarschijnlijk in Classe AB staat?

Overigens is het van der Veen AutoBias systeem niet identiek aan dat van PrimaLuna (maar is wel op hetzelfde principe gebaseerd imo).
Ik weet niet of van der Veen het consultancywerk heeft gedaan (PrimaLuna is n.l. een Nederlands ontwerp / product, dat in China gemaakt wordt, onder strikte kwaliteitscontrole van de ontwerper DUROB BV.
Deze serie PrimaLuna versterkers wordt al meer dan 10 jaar gefabriceerd en heeft een goede naam, ook in de USA.
Zoals gezegd, speelt hij veel mooier (opener, diepere soundstage) dan een Yamaha M2 solid state, eindtrap wat ook een klasseversterker was, destijds.

Hi redguuz,

Er zijn grote RC tijden aanwezig in de schakeling die je laat zien,
dat houd in dat dat e muziek/spraak geen invloed heeft op de werking van de schakeling.

Het signaal vanaf de kathode gaat door twee 100K weerstanden en wordt dan met de 10uF die aan de +ingang van de opamp zit ontkoppeld.
Dit geeft een -3dB kantelpunt van 0,08Hz, daar zit niet veel muziek meer

Groet,
Blackdog

Bedankt Blackdog!

Much appreciated! Wat denk jij van deze PR Video:

https://www.youtube.com/watch?v=L9iD-pjU4Lo

Hi redguuz,

Wat ik er van vind...

Marketing bullshit!

Eerst een verhaal opvoeren hoe mooi de buizen in balans komen met de autobias en daarna gaan orakelen dat je zelfs 5 verschillende eindbuizen in een versteker kan proppen en de stromen zijn allemaal mooi in balans...
Dat kan zelfs als de buizen niet al te verschillend zijn wat ruststroom betreft, en er zal ook best geluid uit komen.

Maar die verchillende buistypen hebben b.v. ook hun eigen stijlheid!

Audio idiooterie is mijn mening...

Groet,
Blackdog

HI Blackdog,

Bedankt voor dit eerlijke en duidelijke antwoord!
Gelukkig doet de versterker het wel prima en als ik tzt KT88 vervangingsbuizen erin moet zetten, zal ik zeker matched pairs gebruiken.

BTW.
Ik vond nog deze interessante site mbt de kwaliteit van verschillende KT88 fabrikanten een ook de BS en de Fakes, die gebruikt worden.

http://www.jacmusic.com/KT88/kt88.htm

Ik weet nu alleen niet of de "Golden Lion "Genalex" KT88" Russich fabrikaat die in de aloude Reflektor fabriek wordt geproduceerd) en die door de Tonefactoy wordt verhandeld, nu zo slecht zou zijn als door die JacMusic wordt beweerd (slechte vacuum, kwaliteitscontrole etc ).

De klanten van de Tonefactory zijn er in ieder geval heel positief over.

Nog bedankt voor het delen van je expertise!

Hi redguuz,

Ik kan je weinig vertellen over de buizen die tegnewoordig worden aangeboden...

Van vroegere jaren kan ik je vertellen dat Philips zeer degelijke EL34, EL36 en EL84, ECC enz buizen maakte.
Daar heb ik zeer veel mee gewerkt omdat ik onderhoud heb gedaan aan geluids en omroep systemen.
Van een aantal kleinere buizen zoals de ECC serie, bleek ook Siemens goed te zijn.

In mijn HF309 mono eindtrapjes zaten altijd Philips EL84 eindbuizen en Philips ECC.
Ook in mijn buizen voorversterker zitten Philips ECC88 buizen.

Wat men tegenwoordig allemaal fabriceert weet ik weinig van, maar ik heb niet zoveel vertrouwen
in al die fantasie merken.
De orginele aanbod van goede NOS buizen is ondertussen wel opgedroogt, ddaar kan je dus niet meer op terug grijpen.

Mijn ervaring is dat een goede transistor versterker veel beter voldoet aan een draad met versterking.
Mooi er in is mooi er uit, prut er in is prut er uit.

Zoo gauw je bezich bent met de opmerkingen dat je versterker veelwarmer klinkt dan die andere,
dan weet je dat je jezelf in de maling aan het nemen bent, en dat mag van mij.

Ik was zover met het optimaliseren van mijn geluidssysteem dat ik nog maar een paar CD's / Platen om aan te horen vond.
Ik hoorde ieder foutje in de opname door de zeer goede luidsprekers en versterkers die ik gebruikte.
Het plezier van het luisteren verdween steeds meer en met een verbouwing heb ik mijn geluidssysteem uit de huiskamer verwijderd.
Weg met de vier zandgevulde baskasten (KEF B300) prachtige Audiom-8 middentoner en de Esotar T330 Tweeter.

Dit werd door een fase lineair scheidingsfilter aangestuurd door twee losse versterker kasten, per kant 150-Watt voor het laag en 2x 80-Watt voor het midden en het hoog.
Vermogen zat, ook door het hoge rendament van de luidsprekers, klipte nooit, nou soms dan ,maar dan zat ik boven de 120dB op mijn luisterpositie *grin*

Dus het meeste luisteren doe ik nu op twee aardige luidspreker boxjes in mijn werkkamer op een Sony Tuner-versterker, ik vind het best zo.
Anders irriteer ik mij toch maar kapot aan wat de Marketeers en de hersendode Producers voor "sound" creeren.
Luister eens naar "Time" van David Bowie en "Time" van Pink Floyd.
Ieder intrument is gewoon los van elkaar te horen zonder enige moeite, geen enkele luistermoeheid treed er op.
En dan de moderne opname technieken, alles platgeslagen als een pannekoek, de prutsers...

Zo dat is er weer even uit, tijd voor weer wat leuks, b.v. muziek van voor 1980 toen het nog niet verpruts werd door onkunde.

Gegroet,
Blackdog

HI Blackdog,

Bedankt voor je uitvoerige reaktie!

AA) verkrijgbaarheid van Audio buizen.

Tegenwoordig worden alleen nieuwe buizen uit China, Rusland en Slowakije aangeboden en NOS, waar belachelijke prijzen voor gevraagd worden.

90% van de produktie van Audio buizen is voor gitaarversterkers, < 10% voor Hi End Audio.
Als je maar voldoende kwaliteit eist als importeur, kun jij blijkbaar tegenwoordig best betrouwbare buizen kopen (al zijn ze niet zo goed als Philips, Siemens, Telefunken, RCA, GEC, vroeger.
Maar de kwaliteit (uit China en het voormalige Oostblok) is blijkbaar stukken verbeterd vergeleken met 20 jaar geleden.

BB) Buizenversterker vs. transistor versterkers

Wat betreft de ca. 35W buizeneindversterker (PrimaLuna Prologue5, 4X KT88, 2x EEC83, 2X ECC82), die ik voor een schappelijke prijs op MP had gekocht:

Deze klinkt niet warmer, maar heeft een veel betere driedimensionaliteit (wijde, diepe soundstage), vergeleken met mijn Yamaha M2 eindversterker,die ik ooit nieuw heb gekocht.

De zangeres staat ahw midden in de kamer etc.
De Yamaha C2/M2 combinatie was destijds een dijk van een versterker, maar legt het blijkbaar af tegen een eenvoudige buizenversterker, die op papier veel slechter presteert.

(Ik was blij verrast met de PrimaLuna buizenversterker, maar dit bevestigde mijn eerdere ervaringen; Transistor vs. Buizen)

Een AMRO Fidelio buizenversterker (2x EL84 per kanaal, 2X10W ) klonk veel mooier dan de "nieuwe Edwinversterker" van Elektuur) die ik later gebouwd had.

Op grond van Harmonische en IM vervorming kun jij dit helemaal niet verklaren (want de transistorversterker meet veel beter). Blijkbaar zijn er andere issues (bv TIM), maar ook andere vervorming, waarvoor ons gehoor erg gevoelig voor is en wat niet (of onvoldoende) gemeten wordt.
De aloude discussie tussen de mensen die zweren bij meten en anderen die zweren bij luisteren.
De waarheid ligt natuurlijk ergens in het midden (de meetmethodes zijn (nog) niet goed genoeg om de luisterervaring helemaal te verklaren.
Een interessant artikel in deze context heb ik bijgevoegd.
https://www.effectrode.com/knowledge-base/the-cool-sound-of-tubes/

CC) Analoge geluidtechnici

Ik ben het helemaal met je eens dat in het Analoge tijdperk heel wat goede opnamen zijn gemaakt (Ook analoge FM was veel beter; Ik heb nog direkt uitgezonden opnamen (bv Toontje Lager in VERONICA's Countdown : Hilversum 3), met een goede recorder (REVOX A700) gemaakt, en daar "zie" je als het ware de zaal (was een Life Uitzending). Huidige radio is volledig plat (geen ruimte).

Logisch, want tegenwoordig wordt met slechts 128KB/s naar de zenders gestreamd en ons dan wijsgemaakt dat dit alles veel beter is en dat DAB+ de toekomst is.
Echter in Engeland is men al bezig met het opknappen van de oude straalzenders, omdar DAB niet doorzet (de tijd zal het leren of we met deze "verschlimbesserung" opgescheept worden.

Ik ben echter geen "Luddite" want als je goede digitale HiRes (192KHz, 24 BIT) opnamen hoort op een goede installatie is het geluid werkelijk prima (bv Agnes Obell, Diana Krall).
Het zou de NOS etc. sieren als zij HiRes gingen uitzenden ipv die MP3 DAB+.
Ik denk persoonlijk dat dat HiRes streaming op Internet uiteindelijk wint, voordat men die DAB heeft doorgedrukt. Dan is het helemaal overbodig geworden.
(tegenwoordig wordt bandbreedte steeds minder een probleem).

Just my 2 Cents!

Bedankt voor al je adviezen!

Hi redguuz,

In het kort kan ik dit zeggen, sommige zaken zijn hiermee in tegenspraak van wat HiFi Goden zeggen.

Bij IC/transistor versterkers, zeker 10x zo grote bandbreedte als een jong menselijk oor, zeg tot 200KHz recht.
Dit resulteerd meestal in een mooi fase gedrag in het hoorbare gebied.
(dit houd niet in dat het een breedband ontvanger moet zijn, getergt met stoorsignalen van b.v. telefoons en zendamateurs, dat is een andere discussie)

Openloop bandbreedte van opamp zoals die van de TDA1034/NE5534 minimaal 3x gain zonder compensatie en ook de wat mindere NE5532 die voor 1x is gecompenseerd.
De TDA1034/NE5534 heeft een openloop bandbreedte die pas rond de 700Hz begint te dalen, dit in tegenstelleing tot de "gemiddelde" opamp die rond de 10 a 50Hz zit.
Er zijn nu ook van TI hele mooie opamps die hier ook aan voldoen.

Dit geld eigenlijk ook voor de eindversterkers, mijn beste waar ik meerdere van heb gebouwd is van het Currend-Amp-Alexander ontwerp uitgevoerd met de beroemde Hitachi MosFets.
Een zeer hoge dempingsfactor heeft deze versterker, zodat het moeilijk wordt energie die weer uit de luidsprekers komen in de versterker te krijgen en hierdoor extra vervormingen genereren.

Zoek hier maar op met google: Currend-Amp-Alexander
Er staan goede tips in het document hoe je bedrading moet leggen en wat belangrijk is.

Maar ik ben van mening als iemand iets heeft gebouwd en/of gekocht en daar gelukking/blij mee is, geniet van zijn muziek, dan is het goed.

Groet,
Bram

Hi Blackdog / Bram,

Bedankt voor je mail!

Ik heb geen ervaring met die mooie Mosfet versterkers, enkel met mijn aloude Yamaha M2 transistoramp, die weliswaar helemaal DC gekoppeld is en helemaal symmetrisch is opgebouwd , maar gewone 3 voudige complementaire Bipolaire Toshiba transistors gebruikt in de eindstage.

Nu ik die versterker vervangen had door een PrimaLuna Prologue5 (buizenversterker met KT88's , is mijn geluid veel meer driedimensionaal (tot mijn verbazing); dus ik ben blij!

Mijn frontend is bescheiden (NAD C162 voorversterker, met NAD's eigen discrete OPAMP's, geen N5534's) en als bron een Technics SL150 Direct Drive met SME-2 arm en B&O MMC20CL element.
Of 24/192 Hi-Res files afgespeeld via BRYSTON BDP-1 "computer" and de ingebouwde DAC van een Cambridge 840C, CD speler.

Boxen zijn mijn aloude IMF studio monitors (transmissielijn), die met 89 dB/W tamelijk gevoelig zijn, dus de 35W van de primaLuna Prologue5 zijn genoeg.

Ik denk zelf dat de PrimaLuna veel minder tegenkoppeling heeft dan de Yamaha M2 (nodig om het zaakje stabiel te houden), waardoor de transparatie schijnt toe te nemen (ondanks dat Harmonische en Intermodulatievervorming van de Yamaha veel lager zijn.

Het negatieve aspect van tegenkoppeling (TIM, Trans intermodulatie vervorming) werd destijds (begin 1970 er jaren door Matti Otala) ontdekt, dus misschien is relatieve hoge tegenkoppeling, de oorzaak ervan dat het geluidsbeeld wordt "platgedrukt".

https://en.wikipedia.org/wiki/Audio_power_amplifier
https://ieeexplore.ieee.org/document/1162117

Maar ik ben het helemaal met je eens dat je niet een ideaal moet najagen (en zeker niet teveel HiFi tijdschriften moet lezen), anders wordt je nooit happy.
Ook wordt er trouwens tamelijk veel onzin verkocht zoals houten blokjes met koperen punaises e.d. waardoor High End in een kwaad daglicht is komen te staan.

Zolang ook vele redelijk slechte opnamen (let wel: wat betreft opnamekwaliteit, niet wat betreft musikale prestatie!) nog redelijk klinken op mijn installatie, ben ik tevreden!

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

Wikipedia over TIM of SID

For some years following the introduction of solid state amplifiers, their perceived sound did not have the excellent audio quality of the best valve amplifiers (see valve audio amplifier). This led audiophiles to believe that "tube sound" or valve sound had an intrinsic quality due to the vacuum tube technology itself. In 1970, Matti Otala published a paper on the origin of a previously unobserved form of distortion: transient intermodulation distortion (TIM),[3] later also called slew-induced distortion (SID) by others.[4] TIM distortion was found to occur during very rapid increases in amplifier output voltage.[5]

TIM did not appear at steady state sine tone measurements, helping to hide it from design engineers prior to 1970. Problems with TIM distortion stem from reduced open loop frequency response of solid state amplifiers. Further works of Otala and other authors found the solution for TIM distortion, including increasing slew rate, decreasing preamp frequency bandwidth, and the insertion of a lag compensation circuit in the input stage of the amplifier.[6][7][8] In high quality modern amplifiers the open loop response is at least 20 kHz, canceling TIM distortion.

Redguus,

De vdveen schakeling staat volledig beschreven in een van zijn boeken(High-end buizenversterkers 2).
Als je een mailtje stuurt zal ik deze pagina's aan je doorsturen.

Gr. Remko.

Op 20 december 2018 20:48:58 schreef redguuz:

Op grond van Harmonische en IM vervorming kun jij dit helemaal niet verklaren (want de transistorversterker meet veel beter).

Juist wel. Het is de grotere harmonische en IM vervorming van een buizenversterker die de klank "warm" ofte aangenamer maakt. tevens worden andere fouten gemaskeerd. Kortom, hoe beter je het maakt hoe meer de kleine fouten gaan storen.

Die edwin was dan ook echt niet de meest super amp die je kon bedenken.

Er klinkt al snel veel beter dan dat ding

Vergeet alleen niet de cross-over vervorming niet, juist bij transistorversterkers uit die tijd!
Nu de meeste transistor versterkers volgens de principe van een operationele versterker worden gemaakt, kan dat worden ondervangen.
Trouwens mijn QUAD 303 uit de jaren 70 blijft ook netjes beneden 0,05%. Ik ken nog niet veel (zo geen enkele) buizenversterkers die dat halen.

Die 0.05% geldt niet meer voor 10kHz, Quad geeft daarvoor <0.1% aan, ook niet slecht. Ik ben bezig met het renoveren van een Pioneer SM83 buizenversterker, waarbij Pioneer <1% THD opgeeft, daar wordt je ook niet ziek van .

Maar alle getallen worden bij 'rated output' opgegeven, normaal is dat een veelvoud van wat je in een huiskamer hoort (dat is vaak 5-10W). En daarmee gaan de vervormingsgetallen hard naar beneden, ook bij de buizenbakken.

Dit was de staat van mijn SM83: Een spitbak met brandschade en oa sluiting in de negatieve spanning. Niet meer te gebruiken ivm lekke Elna's (sommige kortsluitend), lekke Suzuki PIO's, en sterk verlopen composietweerstanden. Het negatief was al hersteld, en twee 100µF elco's waren vervangen.

Hiervoor (en voor voorraad) een kluit onderdelen bij Farnell en Jukeboxrevival besteld.

En na een stevige was/poetsbeurt met Biotex, en nabehandeling met WD40, ziet het chassis van gepassiveerd staal er ook weer wat beter uit.

Een extra post ivm meer foto's.

Voor een van de voedingselco's moest ik uitwijken naar dikkere multielco, maar met het voordeel dat er een extra sectie van 40µF/500V in zit. de diameter van het gat linksboven is daarom 10mm groter gemaakt.

De voeding is nu compleet opnieuw opgebouwd en doorgemeten. Dit met behulp van diverse detailfoto's en aantekeningen (en dan aan het eind toch nog een draad overhouden... gelukkig weer weten te kunnen plaatsen).

Voor:

Na:

En hoe klinkt hij nu, of heb je er nog geen buizen in gehad.
Mooi klusje.

[Bericht gewijzigd door rwk op 7 januari 2019 18:27:06 (10%)]

Dit is de eerste stap in 'het renovatieprogramma', de volgende stap is het vervangen van de eindtrappen en zo verder terug werkend naar de ingangen.

Ik heb hem even kunnen beluisteren na het vervangen van de negatieve voeding, en snel uitgezet ivm veel ruis en gekraak, maar dat is meer dan 10 jaar geleden, en zo is deze versterker 'onrepareerbaar' op de plank gekomen.

Online is er weinig over te vinden (gelukkig wel een manual met schema), een paar lovende posts op audiofora, we gaan het zien/horen.

De eindbuisjes (7189A, 7189*) zijn door forumlid KT88 getest en ok bevonden, en volgens mij heb ik nog een paar reserve die ook nog redelijk zijn. Zijn ze op dan blijft als optie de EL84M of 6P14P-EV over.

*De 7189A's blijken al eens vervangen te zijn voor 'black plate' 7189's van Sylvania, vermoedelijk vanwege de prijs/verkrijgbaarheid. U_g2 zal 100V omlaag moeten.

https://frank.pocnet.net/sheets/106/7/7189.pdf

Eigenlijk wel een eigen topic waard, als je er zin in hebt.

Hoi,

Ik had dit topic niet meer in de gaten gehouden; Hierbij een verlate reaktie.

1) @ Henry S.: Mooie versterker & mooi project: IDD een apart topic waard.

2) @ R3m; bedankt voor je aanbod: Ik stuur je een mail.

3) @ Tidak Adah, en SINE en Kris van Damme

Hierbij mijn mening in de discussie: Buizenversterker versus transistorversterker.

Mijn huidig transistorversterker is een Yamaha M2 (2 X 200W Classe AB) volledig symmetrisch en helemaal DC gekoppeld,

http://marantzhallo-fi.blogspot.com/2016/12/jims-yamaha-m-2-...er-ns.html

die op papier (THD en IM vervorming veel beter meet dan de PrimaLuna met KT88's.
Toch klinkt de PrimaLuna (Prologue 5 met KT88's in PP) veel meer driedimensionaal dan de Yamaha M2; dus hoe kan dit?

Mijn stelling was juist dat de klassiek gerapporteerde vervorming (harmonische vervorming en IM (m.n de harmonische vervorming) beter te verteren als mens dan andere (wezensvreemde) vervormingen (zoals TIM en allerlei digitale artifacten), die vroeger ueberhaupt niet gemeten en gerapporteerd werden.
De transistorversterker heeft dan wel bv een veel hogere TIM (door de veel sterkere tegenkoppeling) dan de buizenversterker, maar TIM werd traditioneel nooit gemeten.

Het lijkt dus dat de buizenversterker veel slechter meet (en dus veel slechter moet klinken) dan de transistorversterker (als je de TIM miet meet), maar in werkelijkheid is de hogere Harmonische en IM vervorming van de buizenversterker veel beter te pruimen dan de hogere TIM van de transistorversterker (wat niet gecompenseerd wordt door diens veel lagere harmonische vervorming en IM).

Ik weet nog dat deze TIM vervorming ontdekt werd en dat dit een schok was voor de heren Elektrotechnici omdat ze dit helemaal niet verwacht hadden en dus de standaard rapportage van Harmonische vervorming en IM slechts een deel van het verhaal was.
Het bleek opeens dat veel versterkers veel slechter maten als je TIM ook meenam.

http://www.audiomisc.co.uk/distortion/page1.html

Vandaar dat anno 2019 er nog steeds buizenversterkers op de markt zijn.
(Hans Hoek, destijds fabrikant van moderen Transistorversterkers (Corner Horn, Corner Gull) maakte anno 1970 eens de opmerking: "wie werkt er nu nog met buizen" :
Nu, anno 2019, worden er nog steeds buizenversterkers gebouwd en kunnen we precies meten wat er toen mis was met die transistorversterkers uit de 1960's- 1980's, terwijl men toen dacht dat zij stukken beter waren dan buizenversterkers (gebaseerd op onvolledige metingen).
"Meten is Weten", maar je moet wel goed meten!!

Ik heb zelf geen ervaring met MOSFET versterkers, maar ik vermoed dat die wel zo fijn zouden kunnen klinken als een goede buizenversterker, omdat een MOSFET een heel mooie rechte karakteristiek heeft en spanningsgestuurd wordt.

Maar ja, dit soort discussies (meten vs. luisteren) opent altijd "een Can of Worms" zoals de Engelsen zeggen.

(The "Objectivists" vs. the "Subjectivists", terwijl de waarheid waarschijnlijk in het midden ligt.

Ik ben het met Blackdog eens dat je gewoon moet genieten, waar jij blij mee bent!

Hi,

Ik heb twee van deze voorversterkers gehad: Sony TAE-86B

Link voor meer info over deze voorversterker:
http://www.good-old-hifi.de/sony-ta-e86-und-ta-n86/

Beide kregen problemen, schakelaars en gepruttel enz.
Prachtig gemaakte voorversterkers en helemaal opgebouwd met Fets.

Maar...
Ik kon ze nu niet direct "transparant" noemen, ze kleurde het geluid en dat deden ze allebei.

Later heb ik zelf een voorversterker gebouwd aan de hand van een artikel uit Electronics & Wireless World
Ik kan even het schema niet vinden, maar het was uit goede transistoren opgebouwde "opamp" schakeling.
Zeer breedbandig en de Neutrik audiomeetset die ik toen tot mijn beschikking had kon geen vervorming meten, dus lager dan 0,001%
en ook een zeer grote bandbreedte en lage uitgangs impedantie, want ik had in de schakeling een LH0002 buffer toegepast.

In het kort, draadje met versterking mijn bouwsel, en daar voldeed de dure Sony voorversterker niet aan,
ondanks de superlatieven die je er veel over hoort.
Oja, ondanks de mooie grote potmeter in deze voorversterkers was er tot de stand 10 voor grote ongelijkheid in de kanalen.
De Yamaha M2 heeft misschien wel het zelfde gedrag als mijn Sony voorversterkers, duur, mooi gebouwd, veel aanzien, maar uiteindelijk niet zo transparant.

Groet,
Bram

Op 8 januari 2019 00:30:39 schreef rwk:
Eigenlijk wel een eigen topic waard, als je er zin in hebt.

Bedankt, ja daar zit wat in. Daar moet ik even op stinnen voor een uitgebreidere introductie ivm het totaalplaatje.

@ Buizenversterkers vs transistorversterkers: Twee heel verschillende beesten. En waar valt een mosfetversterker onder ?

Het neusje van de zalm is momenteel de nieuwe versterkerserie van Hypex.

Dan vraag ik me af; waar zit nu de meeste vervorming in, in een willekeurige versterker.

Neem nu eens een willekeurige opamp versterker schakeling, bijvoorbeeld met de NE5532 of de TL071, daar gaat toch vast niks mee betreft de vervorming en andere zaken.

Dus dan zal die vervorming wel komen uit de eindtrappen, zoals cross over vervorming.

Goed, dan laat je de eindtransistoren op een grotere ruststroom voeren, zodat de instelling vanzelf over gaat van klasse AB in A.
Het lijkt mij dat dan de cross over vervorming helemaal tot nul gereduceerd wordt.

Wat maakt een goede versterker nu werkelijk tot een goede versterker, waar komt het grootste deel van die vervorming uit?
En wat kan je eraan doen om dit te reduceren.

@Martin V
De luidsprekers vervormen natuurlijk ook, met een moderne versterker met weinig vervorming staan de luidsprekers hier aan kop.

Een luidspreker is een massa veer ophanging. Uitslag is niet lineair met aangeboden spanning. Door dit gedrag krijg je ook harmonische vervorming erbij, welke volgens sommige tot beter klankbeeld leid.